به گزارش پایگاه خبری حیات، 9مرداد ماه به نام روز اهدای خون انتخاب شده است که در این روز از همت والا و فعالیت انسان دوستانه تمام کسانی که در زمینه اهدا و انتقال خون و نجات جان انسان‌ها تلاش می‌کنند، قدردانی می‌شود.
کارشناسان معتقدند، یکی از دلایل تأثیر اهدای خون، سلامت فرد اهداکننده است. این در حالی است که از داوطلب،قبل از اهدا با سنجش میزان فشار خون، ضربان قلب،تعداد هماتو کریت‌ها و گلبول‌های قرمز بررسی می شود و سپس اجازه اهدای خون به فرد داده می‌شود. در واقع بسیاری از بیماری‌های فرد مانند فشار خون بالا، مشکلات خونی و ناراحتی‌های قلبی با همین آزمایش‌های به ظاهر ساده، اما مهم شناسایی می‌شود.
تاریخچه انتقال خون
پیش از سال ۱۳۲۴ انتقال خون‌های پراکنده در ایران در بیمارستان‌های مختلف انجام میشد ولی در این مورد شواهد قابل اعتمادی وجود ندارد. تا این که در سال ۱۳۳۱ به طور همزمان «بانک خون ارتش» توسط دکتر محمد علی شمس و مرکز انتقال خون شیر و خورشید سرخ سابق توسط دکتر احمد آژیر، تأسیس و شروع به کار کرد. در زمینه تهیه فرآورده‌های خون، مرکز خون ارتش از سال ۱۳۴۰ به بعد اقدام به تهیه فرآورده‌های سلولی (گلبول قرمز متراکم و پلاکت متراکم) و پلاسمایی (رسوب کرایو و پلاسمای منجمد تازه) در حد محدود کرد. با تأسیس سازمان انتقال خون ایران در سال ۱۳۵۳ کوشش‌های چند ساله به ثمر رسید و انتقال خون در ایران قانونمند شد. در واقع قبل از سال ۱۳۵۳ مراکز متعددی در ایران با امکانات محدود در بیمارستان‌ها، ارتش و شیر و خورشید سرخ جهت تأمین خون بیماران نیازمند فعالیت می‌کردند ولی با تأسیس سازمان انتقال خون در ایران به همت دکتر فریدون علاء در سال ۱۳۵۴ این سیستم وارد مرحله جدیدی شد به نحوی که در حال حاضر سازمان انتقال خون در ایران بالاترین و تنها مرجع تصمیم‌گیری در زمینه تأمین و توزیع خون و فرآورده‌های خونی سالم در سطح کشور است و تمام تصمیم گیری‌ها در ارتباط با فرآورده‌های خونی مستقیماً به این سازمان مربوط است.
این در حالی است که در ابتدا تمام هزینه‌های این سازمان از بودجه کل کشور به صورت کمک تأمین میشد تا اینکه در سال ۱۳۵۸ در پی تجدید نظر کلی در بودجه کشور، سازمان انتقال خون به عنوان یک دستگاه دولتی وابسته به وزارت بهداری در آمد و تابع مقررات عمومی دولت شد.
ایران رتبه نخست اهدا خون در مدیترانه شرقی
ایران در جایگاه نخست اهدا خون در منطقه مدیترانه شرقی است و در حالی که در کشورهای توسعه یافته به ازای هر هزار نفر جمعیت، ۳۲.۶ اهدا خون داریم که این رقم در کشورهای با درآمد متوسط ۱۵.۱ درصد و در کشورهای با درآمد پایین ۸ درصد است.
محمد سعید کریمیان،مدیرکل انتقال خون کردستان با بیان کمطلب بالا به ایرنا می گوید، در کشور ما این عدد بالای ۲۵ درصد است و در سال ۹۷ بیش از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار اهدا خون ثبت شد که در استان ما ۳۷ هزار و ۵۹۲ مراجعه داشتیم که ۲۶ هزار و ۶۲۸ نفر موفق به اهدا خون شدند که ۴ درصد نسبت به سال قبل از آن افزایش داشت و رتبه سوم کشور را از لحاظ افزایش اهدا خون داشتیم.
شرایط اهدا خون
تحقیقات نشان داده است که اهدای مکرر خون نه تنها فرد را در برابر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی محافظت می‌کند بلکه تولید گلبول قرمز در مغز استخوان را نیزتحریک کند. میترا بهرام نژاد پزشک عمومی باذکر این مطلب می گوید: میزان مواد شیمیایی سمی خون مانند جیوه و آفت‌کش‌ها متعاقب اهدای خون، کاهش می‌یابد و موجب جلوگیری فرد از ابتلا به سایر بیماری‌ها نیز می‌شود.
مرکزخون‌گیری، پیش از اهدای خون، داوطلبان را بررسی و معاینه می‌کند. این بررسی شامل مصاحبه پزشکی در باره سوابق سلامتی، رفتارهای فردی و انجام یک معاینه مختصر است در صورتی که فرد داوطلب اهدای خون، تمام شرایط لازم برای اهدای خون را داشته باشد می‌تواند خون اهدا کند. لازم به ذکر است سهم مهمی از تضمین سلامت خون بستگی به دقت و صداقت داوطلبان اهدای خون در پاسخ گویی به پرسش های پزشک در حین مصاحبه و معاینه دارد. البته برای حفظ سلامت خون، با توجه به سوابق پزشکی، مسئولیت پذیرش و یا نپذیرفتن داوطلب به عهده پزشک مرکز خون‌گیری است.
شرایط اصلی داوطلبان اهدای خون عبارتند از:
ـ سن: حداقل سن قابل قبول برای اهدای خون ۱۸ سال تمام و حداکثر سن برای اولین اهدای خون ۶۰ سال است که برای دفعات بعدی اهداکننده مستمر حداکثر ۶۵ سال است، که برای اهدا کنندگان مستمر بالای ۶۵ سال تنها در صورت داشتن مجوز از مدیر پزشکی پایگاه خون گیری به عمل می‌آید.
ـ هموگلوبین و هماتوکریت: میزان هموگلوبین قابل قبول، حداقل ۵ر۱۲ گرم در دسی لیتر و هماتوکریت ۳۸ درصد می‌باشد.
ـ تعداد دفعات و فواصل اهدای خون: فواصل اهدای خون کامل ۸ هفته (۵۶ روز) است. یعنی اهداکننده با فاصله ۸ هفته می‌تواند مجدداً خون اهدا نماید، مشروط بر این که تعداد دفعات اهدای خون در طی ۱۲ ماه از ۴ بار برای آقایان و ۳ بار برای خانم‌ها تجاوز نکند. بهتر است آقایان با فواصل ۳ ماهه و خانم‌ها با فواصل ۴ ماهه نسبت به اهدای خون اقدام کنند.
ـ وزن: از ۵۰ کیلوگرم به بالا.
ـ درجه حرارت: درجه حرارت دهان نباید بیشتر از ۵ر ۳۷ درجه سانتی گراد باشد.
ـ نبض: پزشک مرکز اهدای خون، حداقل برای مدت ۱۵ ثانیه نبض اهداکننده را شمارش می‌کند و بطور معمول تعداد نبض بین ۵۰ تا ۱۰۰ عدد در دقیقه جهت اهدای خون مورد قبول است. اهدا کنندگانی که تعداد نبض کمتر از ۵۰ عدد در دقیقه دارند تنها در صورتی پذیرفته می‌شوند که ورزشکار حرفه‌ای یا قهرمانی باشند.
ـ فشار خون: فشار خون بیشینه
(سیستولیک) باید بین ۹۰ـ۱۸۰ میلی متر جیوه و فشار خون کمینه (دیاستولیک) باید مابین ۵۰ ـ ۱۰۰ میلی متر جیوه باشد. فشار خون بیشینه نباید بیشتر از ۱۸۰ میلیمتر جیوه و فشار خون کمینه نباید بیشتر از ۱۰۰ میلیمتر جیوه باشد. اهدا کنندگانی که فشار خون بیشینه بیش از ۱۸۰ میلی متر جیوه و فشار خون کمینه بیش از ۱۰۰ میلی متر جیوه دارند فقط پس از ارزیابی پزشک مرکز اهدای خون، پذیرفته می‌شوند.
- اهداکنندگانی که دارو مصرف می‌کنند باید از نظر مناسب بودن برای اهدای خون ارزیابی شوند.
تفاوت گروه‌های خونی
که تفاوت گروه‌های خونی مختلف با توجه به وجود یا نبود وجود پروتئین‌های ویژه‌ای به نام آنتی ژن با هم تفاوت دارند . میترا بهرام نژاد با بیان این مطلب می گوید: آنتی ژن مادهای است که می‌تواند بدن را برای ساخت پادتن تحریک کند وتمامی موادی که به شکل آنتی ژن عمل می‌کنند، پروتئین‌های خارجی هستند که از راه عفونت، تزریق و یا روش‌های دیگر وارد بدن می‌شوند. «پادتن» یا آنتی بادی مادهای است که در پاسخ به تحریک یک آنتی ژن در بدن ساخته شده و با آن واکنش نشان می‌دهد.
آنتی ژن‌های گروه‌های خونی بر سطح گلبول‌های قرمز قرار دارند و شامل ده‌ها نوع هستند که مهمترین آنتی ژن‌های گروه‌های خونی، آنتی ژن‌های A و B هستند. برخی افراد آنتی ژن نوع A، برخی نوعB، برخی هر دو آنتی ژن A و B را دارند و برخی نیز هیچ یک از این آنتی ژن‌ها را ندارند که به گروه خونی O معروف هستند به این ترتیب افراد مختلف در گروه‌های خونیAB ، B ، A و O قرار می‌گیرند،مثلا افرادی که گروه خونی آنها A است، در سرم خود آنتی بادی بر ضد آنتی ژن B دارند. همچنین افرادی که گروه خونی آنها B است، در سرم خود آنتی بادی بر ضد آنتی ژن Aدارند. واجدین گروه خونی AB فاقد هر گونه آنتی بادی بوده و دارندگان گروه خونی O دارای آنتی بادی بر علیه آنتی ژن‌های A و B هستند.
وی با بیان این مطلب که بروز آنتی ژن‌های گروه‌های خونی تحت کنترل ژن‌های خاصی است که به ارث رسیدن آنها از قوانین ژنتیک تبعیت می‌کند یاد آوری می‌کند: بررسی‌ها نشان داده است که گروه خونی ۳۸درصد افراد دارای گروه خونی O ، ۳۳ درصدA ، ۲۲ درصد B و ۷درصد AB هستند این در حالی است که همه گروه‌های خونی با هم سازگار نیستند ودانسـتن گروه خونی هنگام دریـافـت و یـا پـیـوند عضـو از اهـمیت بالایی برخورداراست زیرا که دریافت خون نـامتـجــانس و ناسازگار می‌تواند به واکنش شدید ایمنی و تخریب گسترده گلبول‌های قرمز، افت فشار خون، نارسایی کلیوی، شوک، لخته شدن خون، حـمـله قلبی، تشکیل لخته خون در ریه، سکته مغزی و حتی مرگ گیرنده خون بیانجامد.
* گروه خونی O: این افراد نه آنتی‌ژن A را دارند و نه B را، و از اینرو در سرم خون‌هایشان هم علیه A آنتی‌ژن دارند و هم علیه B. بنابراین، نمی‌توانند از هیچ گروه خونی به جز خودشان یعنی O، خون بگیرند، اما می‌توانند به تمامی گروه‌ها، خون اهدا کنند. به این گروه «دهندگان همگانی» می‌گویند و در موارد خطرناک و اضطراری، از گروه خونی O منفی برای جبران سریع خون از دست رفته بیماران استفاده می‌کنند.
* گروه خونی A: این افراد فقط آنتی‌ژن A را دارند و به همین دلیل در سرمِ خونی‌شان علیه آنتی‌ژن B، پادتن دیده می‌شود و بنابراین، فقط می‌توانند از گروه‌های A و O خون بگیرند و نیز فقط به گروه‌های A و AB خون اهدا کنند.
* گروه خونی B: این افراد فقط دارای آنتی‌ژن B هستند و به همین دلیل در سرم خونی‌شان علیه آنتی‌ژن A پادتن دارند و بنابراین فقط می‌توانند از گروه‌های B و O خون بگیرند و نیز صرفاً به گروه‌های B و AB خون اهدا کنند.
این پزشک عمومی گفت: حجم پلاسمای از دست رفته خون ظرف ۲۴ ساعت جبران می‌شود، اما ۳ تا ۵ هفته زمان لازم است تا مغز استخوان، گلبول‌های از دست رفته را جبران کند که این زمان برای جبران آهن بین ۶ تا ۸ هفته است و اگر غذایی سرشار از قند مرکب، آهن و دیگر مواد معدنی خورده شود، این فواصل کاهش می‌یابد. ضمن آن که بین ۲ نوبت اهدای خون باید حداقل ۸ تا ۱۲ هفته فاصله وجود داشته باشد.
زنان واهدای خون
زنان همیشه هدیه دادن و هدیه گرفتن را دوست داشته‌اند و در این زمینه گوی سبقت را از مردان ربوده‌اند، اما گویا در یک مورد خاص یعنی اهدای خون قضیه برعکس و به گونه‌ای دیگر است.
در حالی که سهم اهدای خون مردان و زنان در کشورهای اروپایی با یکدیگر تقریبا برابر است، اما برخی باورهای نادرست اجتماعی در کشور ما عامل مشارکت پایین خانم ها نسبت به آقایان شده است به نحوی که، در حال حاضر در کشور ما مردان و زنان در اهدای خون به ترتیب 94 درصد و 6 درصد مشارکت دارند.
ما تصور می‌کنیم به دلیل اینکه زنان از نظر فیزیولوژیکی با مردان تفاوت دارند و ماهی یکبار خون از دست می‌دهند، دچار کم خونی هستند و نمی‌توانند اهدای خون داشته باشند یا اینکه اهدای خون برای آنان کم خونی ایجاد خواهد کرد در حالی که این موضوعات صحت علمی ندارد و به طور مثال در یکی از استان های کشور زنانی زندگی می‌کنند که بیش از 70 بار اهدای خون داشته‌اند و کارت طلایی اهدای خون را بدست آورده‌اند.
اهدای خون، اهدای زندگی است، جمله ای که ازفرط تکرار شاید برای خیلی از ما، بویژه افراد سالم،شکل کلیشه ای پیدا کرده است اما کافی است تا عزیزی داشته باشیم که برای سلامتی او به خون یا فرآورده های خونی نیاز باشد، در آن صورت معنای واقعی اهدای زندگی را درک خواهیم کرد.
به مناسبت روز اهدای خون
اهدای زندگی ، ایثار اجتماعی
حیات:همه روزه، در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده‌های خونی نیاز پیدا می‌کنند، بطوری که از هر ۳نفر مردم دنیا، ۱نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فرآورده‌های خونی پیدا می‌کند. خون سالم نجات دهنده زندگی است این در حالی است که اگر افرادی خیر خون خود را اهدا نکنند هر روزه شاهد مرگ صدها نفربر اثر حوادث و سوانح گوناگون مانند: تصادفات رانندگی، سوختگی‌ها و اعمال جراحی هستیم.
