به گزارش حیات به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، پیام حضرت امام خمینی ره به مناسبت تشکیل حساب 100 محرومان در تاریخ 21/1/58 از نخستین پیام های اقتصادی ایشان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به شماغر می رود. ایشان در این پیام با اذعان به حساس بودن مقطع مورد نظر، ایجاد «نظام عدل اسلامی» را در سرلوحه‌ی برنامه‌ها قرار داده و «ریشه کن کردن فقر و استضعاف» و «مبارزه علیه فقر و محرومیت» را از اولویتهای انقلاب اسلامی بر‌شمردند و در ادامه با مطرح کردن مسئله‌ی «مسکن»، در عمل نقطه‌ی شروع تحقق عدالت و مبارزه با فقر و محرومیت درحوزه‌ی اقتصاد را ترسیم کرده و تأمین مسکن محرومان را در اولویت اول برنامه‌های اقتصادی انقلاب قرار می‌دهند.حضرت امام خمینی (ره) با تأکید بر این نکته که «سهم هزینه‌ی مسکن درسبد هزینه‌ی خانوار» بالاست بیان می‌دارند این شرایط میراث شومی است که از رژیم گذشته به ارث رسیده و برنامه‌ریزی های دولت باید به نحوی باشد که با تأمین مسکن ارزان برای محرومان، این سهم درحد متعادلی باقی بماند. تجربه‌ی 40 سال اخیر نشان داده است که سیاست‌های افزایش درآمد خانوار به تنهایی نتوانسته است فقر که به منزله عدم تطابق درآمدهای خانوار با هزینه نیازهای اساسی خانوار است را در کشور ریشه کن کند؛ چرا که هر ساله افراد تحت تکفل سازمان‌های حمایتی که مستمری دریافت می کنند افزایش یافته است. بنابراین ضرورت دارد ابتدا سیاست‌های کاهش هزینه‌ی نیاز های اساسی خانوار در دستور کار مسوولین کشور قرار گیرد تا سیاست‌های افزایش درآمد، مؤثر واقع شوند.در ادبیات «سیاستگذاری مسکن» یکی از شاخص‌های مهمی که دولت‌ها همواره آن ‌را مورد توجه قرار می دهند شاخص «سهم هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار» است. این شاخص در کشورهای پیشرفته در محدوده 20٪ است. در حال حاضر متوسط سهم هزینه‌ی مسکن در سبد هزینه‌ی خانوار در کشور ایران به 30 درصد، در کلان‌شهرها به 50 درصد و در دهک‌های پائین‌درآمدی در کلان‌شهرها به 70 درصد شغل ثابت سرپرست خانوار نیز می‌رسد. بنابراین اولویت اول در کاهش هزینه نیاز‌های اساسی خانوار به طور طبیعی با بخش مسکن است زیرا این بخش دارای بیشترین سهم در سبد هزینه‌ی خانوار می باشد. حضرت امام (ره) نیز با اولویت دادن به تأمین مسکن محرومان در برنامه‌های اقتصادی انقلاب، در عمل سیاست های کاهش هزینه‌ی خانوار را در دستور کار قرار دادند و در بخش هزینه‌های اساسی خانوار، اصلاح هزینه های بخش مسکن را که دارای بیشترین سهم در سبد هزینه‌ی خانوار تلقی می گردد، در اولویت نخست قرار دادند زیرا در صورت تأمین مسکن ارزان محرومان، گام اول فقرزدایی و برقراری عدالت اقتصادی برداشته خواهد شد.بخش مسکن در ایران بدلیل مهاجرت گسترده به شهرهای بزرگ، ناپایداری بخش‌های دیگر اقتصادی و نرخ 4 درصدی افزایش جمعیت در سالهای اول انقلاب همواره پر تلاطم و نوسانگر بوده‌است.با توجه به افزایش هزینه‌های زندگی و به تناسب آن قیمت ساخت و خرید مسکن نیز به صورتی غیرقابل باور بالا رفته به طوری که این امر ساخت و خرید مسکن را برای خانواده‌ها و به ویژه برای زوج‌های جوان با مشکل روبه رو ساخته است و خانه‌دار شدن به کابوسی شبانه برای سرپرست خانوار ها و حتی زوج‌های جوانی که درآمدشان کفاف پرداخت هزینه اولیه ثبت‌نام مسکن را هم نمی‌دهد؛ تبدیل شده است اینجاست که به جرأت می توان اجرای طرحی به نام مسکن مهر توسط دولت را به عنوان طرحی بسیار ارزنده در راستای تحقق اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی و فرامین رهبری در جهت زدودن چهره فقر از جامعه اسلامی قلمداد نمود. طرح مسکن مهر در ابتدا در قالب بند د تبصره 6 قانون بودجه سال 1386 آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت البته ذکر این نکته نیز ضروری است که این طرح که در حقیقت شامل اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن است، در طرح جامع مسکن نیز پیشنهاد شده بود اما حجم پیشنهاد شده در آن طرح بسیار کمتر بود که توسط احمدی نژاد از 20 هزار واحد در سال به 5/1 میلیون واحد در سال افزایش یافت.مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص می دهد که این سهم در کل کشور در دوره 35 ساله برابر 40 درصد و در دهه اخیر برابر 45 درصد بوده است.همچنین در استان تهران این سهم به حدود 60 درصد بالغ می شود بنابراین با حذف یا کاهش ارزش زمین از هزینه تمام شده مسکن، می توان تا حدود زیادی هزینه مسکن را کاهش داد. لذا طرح مسکن مهر بر اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن مبتنی است.با توجه به اینکه ارزش زمین در کلان شهرها رقم بسیار بالایی است و به همین دلیل مسکن مهر در کلان شهرها (در حقیقت شهرهای جدید مجاور کلان شهرها) جوابگو خواهد بود و البته این امر خود موجب افزایش تمایل به مهاجرت به این شهرها خواهد شد و از بار سنگین افزایش جمعیت در کلان شهر ها کاسته و بر دوش شهر های مجاور می گذارد.واقعیت این است که این عرضه مسکن مهر، بر بخشی از بازار اثر گذار است و به خصوص برای خانوارهایی که همیشه به دنبال اسب سرکش تورم، دویده اند و قدرت کافی برای یک واحد کوچک را هم نداشته اند حالا از طریق مسکن مهر و با پرداخت 4 تا 16 میلیون تومان نقد و 20 تا 30 میلیون تومان وام، قادر به خرید مسکن مهر هستند و بعد از پرداخت اقساط آن، مالک خواهند بود و بالاخره احساس شیرین مالکیت را خواهند داشت. به خصوص اگر طرح خرید قسطی وزارت مسکن اجرایی شود و مردم با پرداخت ماهی یک میلیون تومان، صاحب مسکن شوند و به جای اجاره 700 هزار تا 1 میلیون تومانی، قسط پرداخت کنند؛ این طرح در نهایت می تواند روی بخش قابل توجهی از تقاضای مسکن یعنی تقاضای موثر و حدود 2 میلیون خانوار فاقد مسکن و مستاجران اثر گذار باشد و بالاخره بعد از چند سال متقاضیان را صاحب مسکن نماید.بررسی ها نشان داده که بهره برداری از واحدهای مسکن مهر علاوه بر تامین مسکن مقاوم و با دوام، حفظ ارزش های معماری، جلوگیری از دگرگونی در بافت بومی شهر، تامین آسایش خانوارها و حذف دغدغه سرپرست خانوار ها را به دنبال داشته است..گفتنی است متقاضیان نوسازی بافت فرسوده نیز می توانند از تسهیلات خط اعتباری مسکن مهر استفاده نمایند. سهمیه اولیه 300 واحد بوده لیکن اکنون دارای سقف نامحدود بوده و به هر تعداد افرادی که متقاضی استفاده از تسهیلات باشند امکان پرداخت وجود دارد؛ ضمنًا متقاضیان ساکن دربافت های فرسوده از تخفیف ویژه هزینه های پروانه ساختمانی و نظام مهندسی ساختمان نیز برخوردار میباشند .در شهرهای زیر 25 هزار نفر جمعیت متقاضیان واجد شرایط چهارگانه مسکن مهر که از تسهیلات مقاوم سازی روستایی استفاده کرده و واحدهای آنان نیمه تمام می باشد، در صورت تمایل می توانند از محل خط اعتباری مسکن مهر وام تکمیلی ساخت را از طریق بانک عامل دریافت نمایند .گفتنی است تاکنون یک میلیون و 40هزار نفر متقاضی ثبت نام شده در استان تهران در قالب تعاونی های مسکن کارگری، کارمندی و مسکن مهرآزاد استان تهران سازماندهی شده اند و 318 هزار نفر نیز در سطح کل استان تهران به سازمان مسکن و شهرسازی معرفی شده اند.در بررسی های به عمل آمده تاکنون حدود 277هزار متقاضی مسکن مهر واجد شرایط شناخته شدند که برای دریافت زمین از سوی سازمان مسکن و شهرسازی به دو شهر جدید پرند و هشتگرد معرفی شده اند.این در حالیست که در کنار وجود شرایط 4گانه برای افرادی که می توانند از تسهیلات مسکن مهر برخوردار شوند، زنان سرپرست خانوار دارای سن بالاتر از 35سال و نخبگان علمی و معلولان بالای 20سال تحت پوشش سازمان بهزیستی، نیز می توانند از تسهیلات مسکن مهر برخوردار شوند و متقاضیان صرف نظر از وام 15میلیون تومانی دولت که به آنان پرداخت می شود، باید به تناسب ساخت و ساز میانگین متراژ واحدها، آورده خود را بپردازند.نکته ی قابل تامل آنجایی است که اگر متقاضی توانایی پرداخت هزینه واحد 75متری را نداشته باشد، می تواند واحدهای 35 تا 75متری انتخاب کنند و در این خصوص تعاونی های مسکن باید با آنها همکاری داشته باشند. لذا مسکن مهر به عنوان بزرگترین طرح توسعه در بخش مسکن در طول تاریخ مسکن در ایران دغدغه ی مسکن را از سرپزست خانوار ها کاهش داده و اطمینان خاطر را در این زمینه برای انان فراهم می سازد.یکی دیگر از مزایای این طرح می‌توان به ارزان‌سازی در عین رعایت استانداردهای لازم، ساخت مسکن در تیراژ بالا و نیز پایین آمدن سهم هزینه‌های ثابت در هر متر (هزینه‌هایی مثل نقشه‌کشی، نظارت، نیروی انسانی و...)، پرهیز از تجمل گرایی، افزایش امید به خانه دار شدن در اقشار کم درآمد جامعه، عدم مالکیت دائمی زمین، امتیاز استفاده از تسهیلات ارزان قیمت با بوروکراسی بسیار کمتر از تسهیلات قبلی اشاره کرد.ساخت مسکن مهر با افزایش امید به زندگی در میان مردم، کاهش تورم، تسهیل در ازدواج جوانان و تحکیم بنیاد خانواده بسیاری از خانوار های کم در آمد را در پرتو این طرح صاحب مسکن می کند.با توجه به اینکه رهبر فرزانه انقلاب همواره مسولین را به ارایه بهترین خدمات با کمترین هزینه سفارش فرموده اند، ساخت مسکن مهر و تحویل آنها به خانواده های کم درآمد و ضعیف، گامی بلند برای تحقق فرمایش معظم له نیز خواهد بود که خانه‌دار شدن تمام اقشار جامعه در راستای سیاست‌های کلان دولت با طرح مسکن مهر عملیاتی خواهد شد. مریم ارشدیمشاور ارشد روابط عمومی مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری