به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات؛ باستان شناسی مطالعه علمی تاریخ بشر و ماقبل تاریخ از طریق کاوش، تجزیه و تحلیل اشیاء، سازه‌ها و دیگر بقایای فیزیکی است. هدف باستان‌شناسی کشف و تفسیر گذشته برای شناخت تمدن‌ها، فرهنگ‌ها و جوامع باستانی است. باستان شناسان نقش مهمی در کنار هم قرار دادن پازل گذشته ما دارند.
باستان‌شناسان با دقت اشیای کشف شده را تجزیه و تحلیل می کنند و ترکیب، زمینه و رابطه آن‌ها را با محیط اطراف بررسی می کنند. آن‌ها با انجام این کار می توانند سبک زندگی باستانی، شبکه‌های تجاری، اعمال مذهبی و حتی سیستم‌های سیاسی را بازسازی کنند.
به همین منظور عشقی، باستان شناس، در گفتگو با خبرنگار فرهنگی حیات؛ درخصوص شروع فعالیت‌هایش در عرصه‌ی باستان شناسی، گفت: بیش‌تر فعالیت‌های باستان شناسان در این عرصه بر مبنای علاقه‌ای است که به این رشته دارند. بنده هم از این قائده مسثنی نبودم. خیلی از افراد از طریق کنکور وارد باستان شناسی می‌شوند اما باید بدانند که اگر علاقه‌ای به این رشته نداشته باشند نمی‌توانند در کارهای عملی و میدانی باستان‌شناسی موفق باشند.
وی درخصوص سختی‌های باستان شناسی تصریح کرد: فعالیت‌ها و بررسی‌های میدانی باستان شناسی در تمامی آب و هواها جرء سختی‌های کار این رشته محسوب می‌شود. افرادی که به باستان‌شناسی علاقه نداشته باشند قطعا نمی‌توانند در این رشته پیشرفت خوبی داشته باشند. باستان‌شناسی با رشته‌های مختلفی در ارتباط است برای مثال اگر در بستر جغرافیا یک فعالیت باستانی انجام دهیم با جغرافیای آن محدوده، زمین شناسی و کلیه علومی که با زمین شناسی در ارتباط است رو به رو هستیم.
این باستان شناس با بیان اینکه اگر علوم جانوری را بخواهیم بررسی کنیم با زیست شناسی در ارتباط هستیم؛ افزود: باستان‌شناسی رشته‌ای بسیار متفاوت و متنوعی است که با خیلی از رشته‌های حال حاضر حتی جامعه شناسی در ارتباط است و بسیار گسترده است زیرا فعالیت‌هایی که با انسان در ارتباط است را بررسی می‌کند.
ارزشمندی کشف یک سفال کوچک به اندازه‌ی یک طلا برای باستان‌شناس
وی خاطرنشان کرد: بیش‌تر مردم بر این باور هستند که باستان‌شناسان به دنبال کشف اشیای با ارزش مانند طلا و نقره می‌گردند اما در واقعیت خود باستان‌شناسان این اشیای با ارزش را کنار دیگر فعالیت انسان‌ها مورد بررسی قرار می‌دهند. برای مثال ممکن است در پی کاوش‌های یک باستان‌شناس ابزار سنگی انسان‌های گذشته کشف شود؛ پیدا شدن این شیء ممکن است برای یک باستان شناس ارزش کشف یک طلا را داشته باشد اما مردم به خاطر علاقه خاصی که با اشیاء دارند و ارزشی که طلا دارد توجهشان به اشیای ارزشمند بیش‌تر است.
عشقی با بیان اینکه من در فعالیت‌های باستان‌شناسی خود که تا به حال داشتم یک گور در عصر نوسنگی کشف کردم؛ خاطرنشان کرد: اطراف این گور با گل‌های اخرا که قرمز هستند پوشیده شده بود و دور گردن اسکلت کشف شده، یک گردن‌آویز سنگی دیده می‌شد. شاید اگر کسی این شواهد را بررسی می‌کرد، برایش عادی بود اما این قدمت و فرهنگی که از ده هزار سال پیش ماندگار بوده برای یک باستان‌شناس بسیار ارزشمند است. این دیدگاه‌ها به مرور زمان به انسان کمک می‌کند که بداند آتش کی اختراع شد و چه پیشرفت شگفتی را برای انسان به ارمغان آورد.
باستان‌شناسی یک فعالیت تخریبی است
وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان از اشیاء و میراث کهن حفظ و نگهداری کرد؟؛ اظهار کرد: خود باستان‌شناسی یک فعالیت تخریبی است. اگر فرایند به صورتی پیش رفت که یک شیء یا آثار باستانی کشف شد قطعا خود باستان‌شناس از قبل فرایند حفظ و نگهداری این آثار را سپری و در نظر می‌گیرد. اگر باستان‌شناس بخواهد به کاوش در محیطی بپردازد قطعا قبل از شروع فعالیتش برنامه ریزی لازم را برای حفظ کشفیاتش در نظر می‌گیرد.
این باستان شناس صحبت‌هایش را اینگونه ادامه داد: اکثر کشفیات به صورت منقول است که می‌توان آن‌ها را از محوطه باستانی به میراث فرهنگی و بخش مرمت واگزار کرد تا ارزش پژوهشی و موزه‌ای آن‌ها حفظ شود. حتی کوچک‌ترین قطعات سفالی که پیدا شود، در موزه‌ها نگهداری و برای نمایش گذاشته می‌شود زیرا این آثار خاص هستند و دیگر نمونه‌های آن قابل تکرار نیست. برای مثال ظروفی که از مناطق هخامنشی یا سایر مناطق کشف می‌شود قابل تکرار و تولید نیست به همین منظور در همان منطقه طبقه‌بندی و در جایگاه مناسبش نگهداری می‌کنند.
توزیع کاوش‌ها در کشور متناسب با وضعیت جغرافیایی کشور نیست
وی با بیان اینکه در برخی استان‌ها اطلاعات خوبی به دلیل کاوش‌های فراوان مشهود است اما در دیگر استان‌ها این کاوش‌ها هنوز صورت نگرفته و در واقع این استان‌ها را به عنوان صفحه سفید می‌شناسند؛ افزود: استان‌هایی هستند که هنوز اطلاعات قابل توجهی از گذشته‌ی آن‌ها کشف نشده است یعنی توزیع کاوش‌ها در کشور متناسب با وضعیت جغرافیایی کشور نیست. برای مثال بر حسب کاوش‌های بیش‌تر در استان خوزستان اطلاعات بیش‌تری از گذشته این استان در دست داریم اما در استان‌های شرق و شمال شرق کشورمان همچین اطلاعاتی به علت کاوش‌های کم‌تر موجود نیست.
عشقی در خصوص اهمیت دادن به کاوش در برخی مناطق به علت ارزش داده‌هایی که ممکن است از این مناطق بیش‌تر باشد در گذشته رواج داشت؛ خاطرنشان کرد: در حال حاضر با وجود فعالیت‌های دانشگاه‌های مختلف در مناطق مختلف دیگر هم کاوش‌ها آغاز شد اما متاسفانه به علت برخی مسائل اقتصادی و سیاسی این کاوش‌ها کاهش پیدا کرد. برای مثال اگر باستان‌شناسان می‌خواستند یک نمونه کربن دیتینگ (تاریخ گذاری کربن ۱۴) تهیه کنند به علت افزایش تورم و بودجه کم قادر به تهیه آن نبودند.
باستان‌شناسان ظرف یک سال باید کاوش‌های خود را به اطلاع عموم برسانند
وی با اشاره به لزوم برخورداری باستان‌شانسان از منابع مالی برای کاوش در مناطق مختلف؛ خاطرنشان کرد: نبود منابع مالی یکی از محدودیت‌های باستان‌شناسی است. همچنین محدودیت‌های جغرافیایی وجود دارد که به علت نبود کاوش‌های لازم در این در مناطق نام دیگر مناطق کشف شده را به خود می‌گیرند در حالی که این کاوش‌ها از جای دیگری کشف شده است. برای مثال در کشور ترکمنستان باستان‌شناسی‌اش با استان گلستان و خراسان تقریبا هم‌خوانی دارد به همین سبب باستان‌شناسان ما از اطلاعاتی که در این کشور وجود دارد برای ادامه‌ی فعالیت‌های خودشان استفاده می‌کنند زیرا در سرزمین خودمان همچین اطلاعاتی را نداریم.
این باستان‌شناس در پایان گفت: در گذشته اگر کسی کاوشی انجام می‌داد ازش بازخواستی صورت نمی‌گرفت اما امروزه به جد به شما می‌گویم هر فعالیت باستان‌شناسی که دارای مجوز فعالیت‌های باستان‌شناسان است موظف است اطلاعات اولیه کاوش خود را ظرف یک سال از شروع فعالیتش منتشر کند. اما ممکن است مردم به علت اصطلاحات تخصصی این رشته کمی سردرگم شوند اما تصاویر باستان‌شناسان و اطلاعاتی که ارائه می‌دهند در اطلاع رسانی میراث فرهنگی و پژوهکشده باستان‌شناسی قابل مشاهده است.
انتهای پیام/
نظر شما