به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، سوم صفر سال ۵۷ هجری، روز طلعت پنجمین نور از صدف کرامت غیب و روز مبارک میلاد پرسعادت هفتمین اختر از منظومه قدسی عصمت و طهارت آل الله است. حضرت «ابوجعفر، محمد بن علی، باقرالعلوم (ص)» که در سخت‌ترین و سیاه‌ترین دوران بدعت و بیداد امویان و مروانیان و در هنگامه‌ی بحران و گذار و تحول تاریخ اسلام و در آشفته‌بازار بدعت و تحریف و انحرافات فکری و کلامی دنیای اسلام، رسالت خطیر و دشوار حفظ امانت شریف امامت و انتقال و احیای میراث اصالت وحی و اشاعه معارف ناب اسلامی و گنجینه معرفتی و حکمی تشیع را برعهده گرفتند و مبانی اعتقادی و فرهنگی شجره طیبه علوم آل محمد(ص) را با روشنگری و تفقه و تعلیم و تربیت خود، استحکام و اتقان بخشیدند. امام همامی که او را در روزگار خود، به «وصی الاوصیاء» و «وارث علم انبیاء» و شکافنده علوم، لقب داده بودند.
نوری از مطلع «طاها» شرف شمس «ولا» شد...
در سوم صفر- و به روایتی اول رجب- سال ۵۷ هجری در مدینه پا به جهان نهاد. چهارسال از حیات نورانی جد شریفش حضرت سیدالشهداء اباعبدالله الحسین (ع) را درک کرد و در سفر کربلا و در روز عاشورا نیز همراه پدر بزرگوار خود با کاروان و حرم اهل بیت، همراه و شاهد همه مصائب بود. چنانچه خود در جایی فرموده‌اند: «من چهار ساله بودم که جدم حسین بن علی (ع) کشته شد و شهادت وی و آنچه را در آن وقت بما رسید بیاد دارم.»
دانش را تا ژرفایش می‌شکافد...
به گزارش روایات متعدد از منابع شیعه و سنی، پیامبر اکرم(ص) پیش از تولدِ امام‌باقر(ع) از آمدن ایشان به «جابربن عبدالله انصاری» صحابی جلیل القدر خود، خبر داد و ایشان را به «باقرالعلوم» لقب نهاد و از جابر خواست تا سلام ایشان را به او برساند: «إنّک ستُدرِک رجُلاً مِنّی، اسمُه اسْمِی و شَمائلُهُ شَمائلی یبْقَرُ العِلْمَ بَقْراَ: تو مردی از خاندان مرا درک خواهی کرد که نامش نام من و رفتار و کردارش رفتار و کردار من است و دانش را تا ژرفایش می شکافد.»
دوران امامت «باقرالعلوم(ع)»: عصر بدعت و انحراف، تکثیر و توسعه علوم و معارف، آشفتگی و بحران سیاسی
دوران زندگی آن حضرت با حکومت ده تن از خلفای اموی، از سردودمان آنان: معاویه بن ابی سفیان تا هشام بن عبدالملک، و ایام امامتش با حکومت پنج تن از ایشان: ولید بن عبدالملک ، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک، همزمان بود.
بنابر آنچه از منابع معتبر به دست می آید، دوران زندگی امام پنجم بیشتر در شهر مدینه به نشر معارف دینی و ارشاد و امامت شیعه و تربیت شاگردان گذشت.
در این دورانِ شکوفایی فقه و حدیث بود که دانش و معرفت امام باقر (ع) و فرزند او حضرت امام صادق (ع) بر همگان آشکار شد و اصول و مبانی کلام و فقه و سایر معارف دینی تشیع، که این دو امام بزرگوار بیش از همه در تبیین و تثبیت آن کوشیدند.
جایگاه علمی منحصربه‌فرد امام باقر (ع) در جهان اسلام
«عبدالله بن عطاء مکی» می گوید: هرگز دانشمندان را نزد کسی چنان حقیر و کوچک نیافتم که نزد امام باقر (ع) دیدم. شخصیت شکوهمند و جایگاه علمی بی‌مانند آن حضرت، چنان خیره کننده بود که «جابر بن یزید جعفی» به هنگام روایت از ایشان می‌گفت: «وصی اوصیاء و وارث علوم انبیاء محمد بن علی بن الحسین مرا چنین روایت کرد...» ایشان با استفاده از فرصت به دست‌آمده به تبلیغ دین و مکتب اهل بیت پرداخت. این شرایط موجب شد طالبان علم و بزرگان فقه و حدیث برای استفاده از حضرت به مدینه عزیمت کنند و مردم از ایشان بهره برند. امام‌باقر(ع) بخش بزرگی از دانش‌های دینی ازجمله علوم قرآن، سنت، تاریخ و اخلاق را نشر داد.
سه حکایت از سیره امام ذکر و خشوع، صبر و حلم، زهد و تقوی
۱- امام صادق (ع) درباره پدر بزرگوارش می‌فرماید: «پدرم کثیر الذکر بود، به گونه‌ای که وقتی همراه او راه می‌رفتم او مشغول یاد خدا بود و چون بر سفره‌ی غذا مشغول خوردن غذا بودیم باز هم از یاد خدا غافل نبود. با مردم سخن می‌گفت، ولی این روابط اجتماعی نیز او را از یاد الهی دور نمی‌داشت، زبانش هماره به گفتن «لا اله الا الله» مترنم بود. آن حضرت همیشه ما را فراخوانده و از ما می‌خواست تا طلوع خورشید مشغول یاد و ذکر خدا باشیم.»
۲- مردی از اهل شام به مدینه آمده بود و به آن حضرت گفت: «...در روی زمین بغض و کینه کسی را بیش از تو در دل ندارم و با هیچکس بیش از تو و خاندانت دشمن نیستم! و عقیده ام آن‌است که اطاعت خدا و پیامبر و امیر مؤمنان در دشمنی با توست.» در عین حال امام با او مدارا می‌فرمود و به نرمی سخن می‌گفت. چندی بعد شامی بیمار شد و مرگ را رویاروی خویش دید و از زندگی ناامید شد. امام به خانه مرد شامی آمد و بر بالین او نشست و او را صدا زد و او پاسخ داد، امام او را نشانید و پشتش را به دیوار تکیه داد و شربتی طلبید و به او داد و به بستگانش فرمود غذاهای سرد به او بدهند و خود بازگشت. مدتی نگذشت که شامی شفا یافت و به نزد امام آمد و عرض کرد: «گواهی می دهم که تو حجت خدا بر مردمانی»
۳- عده‌ای به محضر امام باقر (ع) رسیدند و دیدند که یکی از فرزندان او بیمار شده است و امام ناراحت و اندوهگین است. چیزی نگذشت که صدای شیون اهل خانه بلند شد و فرزند امام از دنیا رفت. آنگاه حضرت نزد آنها آمد در حالیکه چهره او شاد بود و ناراحتی‌های قبلی از سیمای او بر طرف شده بود. آنها به امام عرض کردند: فدایت شویم ما ترس آن داشتیم که با مرگ فرزند حالتی پیدا کنید که ما هم بخاطر اندوه شما غمگین شویم. حضرت به آنها فرمود: ما می خواهیم کسی را که دوست داریم بسلامت باشد و ما راحت باشیم، اما وقتی امر الهی فرا رسد، تسلیم اراده او هستیم.
اهمیت و عظمت کار امام در «احیای تراث فکر و فرهنگ و معرفت شیعی»
اهمیت کار امام‌باقر(ع) به گونه‌ای است که با تلاش آن حضرت، تشیع به صورت یک مکتب فقهی متمایز درآمد و هویت شیعی به هویتی تثبیت‌شده تبدیل شد. اهم تلاش‌های آن حضرت در مسیر روشنگری، تبیین معارف اصیل دینی و زدودن غبار تحریف، بدعت و خرافه از چهره تابناک دین را می‌توان در این محورها خلاصه کرد:
۱– تفسیر قرآن و تشریح مبهمات آن، شرح و تفصیل آیات و بیان شان نزول و آیات الاحکام، برای توسعه فهم تفسیری از معارف وحی
۲– مبارزه با غالیان و مدعیان خدایی ائمه برای پاکسازی تشیع از این جریان انحرافی بدعت‌گستر
۳– تلاش برای تهذیب اخلاقی و معنوی مردم و القاء بینش عملگرا، تقوی‌محور و اخلاص‌مدار به شیعیان
۴– آموزش درست احکام فقهی و حلال و حرام، آموزش روش فهم دین و استنباط احکام و شرایع و تربیت شاگردان با روش اجتهادی
۵– سلب مشروعیت از همه حکام اموی و جائر و غاصب شمردن همه آنان
۶– مبارزه علمی و فکری با جریانهای انحرافی پرشمار از خوارج، مرجئه، فرقه‌های صوفیه، مدعیان درون شیعی، اسرائیلیات، و...
میلاد باسعادت آن امام همام را که مطلع تجدید حیات دین و استمرار تشیع است، گرامی می‌داریم.
نظر شما