به گزارش خبرنگار سیاسی حیات، - راحله کاویار ،باتوجه به شهادت آیت الله رئیسی رییس جمهور ایران طبق قانون سیاسی و با حکم رهبری ظرف 50 روز باید انتخابات ریاست جمهوری برگزار و رئیس جمهور جدید انتخاب شود.

منوچهرمتکی نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی و عضو شورای ائتلاف می گوید بخشی از تولید قدرت ما به واسطه حضور مردم در انتخابات است و باید تلاش کنیم این مشارکت پایین نیاید. همچنین دولت‌ها در مشارکت مردم در انتخابات نقش دارند و اگر مردم از دولتی راضی باشند، مشارکت  آن‌ها بالا خواهد بود.

پیش از این بخش اول گفتگوی «حیات» با منوچهر متکی منتشر شد وی در این گفتگو عنوان کرد که  مجلس مردم مجلس را کارآمد نمی‌دانند و رئیس مجلس باید محتوا محور باشد نه صحن محور یعنی مبصر مجلس نیست که مجلس را اداره کند. بلکه باید به موضوعات مطروحه اشراف داشته باشد و در زمینه اقتصاد معتقد بود که باید  20 درصد اقتصاد در اختیار دولت و 80 درصد آن در اختیار مردم باشد، اما در40 سال گذشته این نسبت تغییر نکرده است و دولت باید اقتصاد را رها کند و به مردم بسپارد.

مشروح بخش نخست گفت‌وگوی حیات با منوچهر متکی را  اینجا بخوانید.

 بخش دوم و پایانی گفت‌وگو با رئیس شورای وحدت به شرح زیر است:

حیات: با توجه به انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، ارزیابی شما از رقبای انتخاباتی چیست؟

متکی: انتخابات ریاست جمهوری در کمتر از یک ماه دیگر به علت حادثه ای که به وجود آمد، برگزار می شود  و می بینیم از کسانی سخن به میان می آید که قصد دارند وارد این عرصه شوند. آقای قالیباف به عنوان یکی از چهره هایی است که سابقه حضور در رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری را داشته و شنیده ام که نشست های کاری خود را شروع کرده است. از چهره های دیگر مثل آقای بذرپاش، لاریجانی، زاکانی و برخی از چهره های دیگرنیز یاد می شود که مصمم هستند وارد این عرصه شوند. البته رسما این موضوع را اعلام نکردند اما قابل پیش بینی است که به لحاظ نامزدها، تعداد قابل توجهی از رقبا را در میدان خواهیم داشت.

دولت ها احزاب را مزاحم برای خود می‌دانند

دو نکته اساسی که وجود دارد این است که در واقع چه کسی با توجه به شرایط کشور بهترین گزینه برای انتخاب به عنوان رئیس جمهور است؟ و نکته دوم این است که مشارکت مردم چگونه خواهد بود؟ به نظر بنده چارچوبی که مقام معظم رهبری در انتخابات عنوان کردند، چارچوبی در چهار مقوله رقابت، سلامت، مشارکت و امنیت است. 4 اصل انتخاباتی که بخشی از آن مربوط به برگزار کنندگان، بخشی مربوط به نامزدها و بخشی مربوط به چهره های سیاسی و احزاب است که باید محقق شود.

امنیت و سلامت انتخابات را مسئولین ذیربط برقرار می کنند اما در موضوع رقابت، بحث حضور نامزدها مطرح است. نامزدهایی که در خود توانمندی می بینند، باید وارد میدان شوند.

در مورد مشارکت، نقش احزاب در این زمینه پررنگ است. متأسفانه دولت های ما به احزاب بهای لازم را نمی دهند. احزاب را نوعی مزاحم می دانند. این رویکرد باید تغییر کند و احزاب در دعوت مردم به مشارکت نقش داشته باشند. البته خود احزاب باید در خودشان تغییراتی به وجود بیاورند. یعنی احزاب از جایگاه برخوردار شوند که مردم به آنها اقبال کنند.

اگر مردم از دولت راضی باشند، مشارکت در انتخابات بالا می رود

 در زمینه مشارکت باید عرض کنم که قاعدتا مردم در دو حالت مشارکت پایین خواهند داشت. حالت اول اینکه به مشکلات آنها توجه نشود. این وظیفه دولت هاست، دولت ها باید نسبت به رفع مشکلات مردم، همت والا داشته باشند. در دو انتخابات اخیر رکورد زیر 50 درصد زده شد. البته تا 40 درصد مشارکت معمولا در نرم بین المللی درصد پذیرفته شده ای است ولی برای نظامی که مردم سالار است، بخشی از تولید قدرت ما به واسطه حضور مردم است بنابراین باید تلاش کنیم مشارکت پائین نیاید.اگر مردم از دولت راضی باشند، مشارکت بالایی خواهند داشت.

حالت دوم که در مشارکت مردم موثر است، این است که مردم ما از یک تنوع سیاسی برخوردار هستند. ملاحظات متفاوت و نظرات متفاوت دارند. کسانی که پای صندوق های رأی می آیند باید در قاب معرفی نامزدها، نامزد منطبق با سلیقه سیاسی خود را ببینند تا رأی دهند. به میزان رأی کاری نداریم اما اگر احساس کنند که در قاب نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به نوعی همه حضور دارند، مشارکت خود به خود بالا می آید. چه کسی متولی این امر است؟ شورای نگهبان.

تنوع نامزدها در قاب شورای نگهبان به افزایش مشارکت کمک می کند

شورای نگهبان چطور می تواند ایفای نقش کند که تأثیر آن را در مشارکت بگذارد؟ چیزی که به ذهن می رسد این است که با یک سعه صدری صلاحیت ها را بررسی کند. در انتخابات گذشته، جمعیت زیادی از نامزدها، عدم احراز صلاحیت خوردند و از دور خارج شدند. با توجه به توصیه های مقام معظم رهبری، شورای نگهبان بررسی جدی دوباره کرد و رقم قابل توجهی از عدم احرازها تأیید صلاحیت شدند و به میدان آمدند. در مورد انتخابات ریاست جمهوری هم همینطور است. بنده فکر می کنم اگر تنوع در نامزدها را در قاب شورای نگهبان با تأیید صلاحیت داشته باشیم، مشارکت خوبی در انتخابات خواهیم داشت.

حیات: آیا شورای ائتلاف قصد دارد نامزدی از اعضای خود را برای انتخابات معرفی کند؟

 متکی: مجموعه شورای وحدت در حال حاضر بیش از 60 نماینده در مجلس شورای اسلامی دارد. و موضوع انتخابات را در دستور کار خود قرار داده است و قبل از پایان مهلت ثبت نام (10-12خردادماه) این موضوع را در بررسی ها نهایی خواهد کرد. اگر به نامزد یا نامزدهایی از اعضای خودش برسد، معرفی می کند و یا نامزدی از گروه های ارزشی، ولایی و پای بند به نظام جمهوری اسلامی را حمایت خواهد کرد. 

حیات: رایزنی هایی صورت گرفته است تا اصول گرایان روی فرد خاصی اجماع داشته باشند؟

متکی: در حال حاضر مجموعه های سیاسی در درون خودشان بررسی هایی انجام می دهند. ممکن است در یک هم افزایی نشست داشته باشند و مشورت هایی را با هم داشته باشند و نامزدهایی را که از درون خود انتخاب کردند را مورد سنجش، ارزیابی و اولویت بندی قرار دهند. البته این احتمال وجود دارد که نامزد واحد یا فرد واحدی از اصول گرایان وارد عرصه انتخابات شود.

امیرعبدالهیان سردار عرصه دیپلماسی بود

حیات: عملکرد دستگاه دیپلماسی در دولت سیزدهم را چطور ارزیابی می کنید؟

متکی: حوزه دیپلماسی مثل بقیه حوزه های کشورداری یک بحث مبنایی دارد و آن جهت گیری های سیاست خارجه است. در حوزه سیاست خارجی ممکن است جهت گیری درست یا نادرست داشته باشیم. نسبت به جهت گیری های دولت دوازدهم نقد و انتقاد داشتیم و برخی از رویکردهای آن دولت در حوزه سیاست خارجی، دارای اشکال بود. معتقدیم که ریل گذاری دولت سیزدهم، دولت آقای رئیسی در حوزه روابط خارجی، ریل گذاری و جهت گیری ها درست بود و برای تحقق این جهت گیری درست باید نقشه راه و افراد کاردان و کارآمد داشته باشیم. این جهت گیری درست در دولت آقای رئیسی، با نقشه راهی که دستگاه دیپلماسی ما طراحی کرده بود، همراه شد. خوشبختانه کسی به سکان داری دیپلماسی کشور برگزیده شد که یک دیپلمات حرفه ای، انقلابی و به تعبیر بنده یک سردار دیپلماسی بود.

نگاه جدای میدان و دیپلماسی یک نگاه سیاسی و انتخاباتی بود / در هیج جای دنیا مولفه های قدرت روبروی هم قرار نمی‌گیرند

امیرعبدالهیان باورداشت که دو بازوی سیاست خارجی برای موفقیت، میدان و دیپلماسی توأم است و متأسفانه نگاهی که بر طبل جدایی میدان و دیپلماسی در قبل از دولت سیزدهم می کوبید، یک نگاه سیاسی و انتخاباتی بود. در هیچ جای دنیا، مولفه های قدرت یک نظام روبروی هم قرار نمی گیرند. قدرت ملی یک کشور از همه مولفه های دیگر قدرت زا، بر می انگیزد. یعنی تاریخ، فرهنگ، ادبیات، اقتصاد، دیپلماسی، قدرت نظامی یک کشور و حضور بین المللی یک کشور را می سازد. شهید امیرعبدالهیان باور داشت که باید هم افزایی شود و در کنار هم قرارگیرند و بر این اساس حرکت کرد.

او یک دیپلمات حرفه ای بود و توانست آنچه را که نظام می خواهد در مسیر تحقق حرکت دهد. اگر بخواهیم برای این موفقیت مثال بزنیم، نخستین گام این بود که در سیاست های منطقه ای وارد دو منطقه سیاسی موثر مثل شانگهای و بریکس شدیم. بنده وزیر خارجه در دولت نهم و دهم بودند. 8 سال در دولت یازدهم و دوازدهم تلاش کردیم که عضو شانگهای شویم. ما موفق نبودیم. آقای رئیسی زمانی که به ریاست جمهوری انتخاب شد موثرین اعضای شانگهای مصاحبه هایی کردند که به نوعی دعوت از ایران بود که عضو شانگهای شود.

عضویت ایران در بریکس و شانگهای توفیق بزرگی در دیپلماسی بود

آقای رئیسی در حضورخود در اولین نشست سران (عضو ناظر بودیم) در تاجیکستان، زمینه عضویت ایران در شانگهای را فراهم کردند و به فاصله کوتاهی در بریکس. حضور در بریکس و شانگهای یعنی حضور دو عضو بزرگ تولید کننده انرژی (روسیه و ایران) حضور در بریکس و شانگهای یعنی همکاری با دو بزرگترین مصرف کننده انرژی جهان (چین و هند). بنابراین این جایگاه بسیار موثری است که اگر ساز و کارهای آن فراهم شود، نیاز به دنیا نخواهیم داشت که این توفیق بزرگ در دیپلماسی دولت سیزدهم بود.

همچنین آقای امیرعبداللهیان به سیاست منطقه ای و سیاست همسایگان اعتقاد داشت و برای آن طراحی کردند. نکته نخست این بود که در بین همسایگان از همه ظرفیت ها باید استفاده کنیم. ما سالها با عربستان در قطع ارتباط بودیم. با توجه به حوادثی که در منطقه به وجود آمده بود. آقای امیرعبداللهیان در دستور کار خود قرار داد که روابط ایران و عربستان در یک هم افزایی، عادی شود و روابط دیپلماتیک برقرار شود.

همه فکر می کنند که یک سفر به پکن و وساطت چین باعث برقراری ارتباط ما با عربستان برقرار شد در حالی که از مدت ها قبل مذاکرات کارشناسانه و مسئولین میانی دستگاه دیپلماسی عربستان و ایران در بغداد و جاهای دیگر مذاکره می کردند که ما باید همدیگر را  دریابیم. بالاخره با وساطت چین و سفر رئیس شورای امنیت ملی به آن کشور، اعلام شد که رابطه این دو کشور برقرار می شود.

اولین محصول این ارتباط، بمباران ها علیه یمن قطع شد. نابودی زیرساخت های یمن، کشتار زنان و کودکان یمن و ویران شدن خانه هایشان، متوقف شد. عربستان در یک عقلانیت براساس مشاوره های ایران، رویکرد جدیدی نسبت به یمن پیدا کرد. زمانی که یمن از زیر بار حمله ها و هجمه های عربستان خلاصی پیدا کرد، به یک بازیگر مهم منطقه ای تبدیل شد که امروزه به عنوان یار و یاور غزه و فلسطین در جایگاه بلندی ایستاده است و زمانی که ناو آمریکایی و کشتی انگلیسی را می زند و اعلام می کند که ما از رفتن آنها اجتناب خواهیم کرد و این یک تحول در منطقه است.

در حوزه دیپلماسی و میدان، آثارش این بود زمانی که مورد تجاوز شیطنت آمیز رژیم صهیونیستی در حمله به بخش کنسولی سفارت ایران قرار گرفتیم. مقام معظم رهبری فرمودند این متجاوز قطعا تنبیه خواهد شد. همه می دانستند که جمهوری اسلامی ایران عکس العمل نشان خواهد داد و حمله به رژیم صهیونیستی قطعی است .دشمنان آسمان منطقه را با 200 هواپیمای نظامی، عملیاتی، پشتیبانی، سوخت رسانی مسلح کردند. اما در عملیات شجاعانه و بسیار فناورانه موشک های ما از همه موانع عبور کردند.

در شورای امنیت رژیم صهیونیستی تمام یاران خود رادر غرب به کار گرفت که با کمک آمریکا، فرانسه، انگلیس که سه عضو دائم شورای امنیت هستند، تصمیمی علیه ایران بگیرد اما نتوانست و  اینجا دیپلماسی به مدد و یاری میدان آمد. دیپلماسی تمام قد به کار گرفته شد و دشمن در این تهاجم سیاسی مانند تهاجم نظامی شکست خورد، و شورای امنیت حتی یک بیانیه ساده و کوچک در دفاع از رژیم صهیونیستی نتوانست منتشر کند. این موارد هم افزایی دیپلماسی و میدان در سیاست خارجی است.

حیات: پیشنهاد می کنید در مدت باقیمانده دستگاه های دیپلماسی و سیاست خارجه چه اقداماتی انجام دهد؟

متکی: همکاران در وزارت امور خارجه باید راه شهید امیرعبداللهیان رابا همان شجاعت، صلابت و مسیریابی درست ادامه دهند. مسیر دیپلماسی ما مبتنی بر باور به مبانی انقلاب و آموزه های امام راحل و رهنمودهای مقام معظم رهبری است. این مبانی ما را به قهر با دنیا دعوت نمی کند. بلکه به حضور عزتمندانه در دنیا دعوت می کند.

ما هیچگاه میز مذاکره را ترک نمی کنیم. ما هرگز از صندلی خالی در سازمان های بین المللی حمایت نمی کنیم. حضور فعالانه، مقتدرانه و سرافرازانه با تکیه بر داشته ها، باورهای خودمان و با جهت گیری منافع مردمان مان و در روابط دو جانبه با دیگر کشورها و البته رعایت منافع دیگران (یعنی باید متقابل حرکت کنیم) داشته باشیم. ادامه این راه چیزی جز سرافرازی برای دیپلمات های حرفه ای ما و کشور ما نخواهد بود.