به گزارش خبرنگار اجتماعی حیات، امروز سه شنبه 18 مهرماه برابر با 10 اکتبر روز جهانی بهداشت روانی یا همان سلامت روان است. روزی که برای نخستین بار در سال 1992 و با ابتکار سازمان جهانی بهداشت روان نامگذاری شد.
بخشی از علت نامگذاری چنین روزی به این خاطر است که مردم آگاه باشند سلامت روان به اندازه سلامت جسمی برای همه افراد حائز اهمیت است. متاسفانه بسیاری از مردم کماکان اختلالات روانی را بیماری نمی دانند و از این رو همواره برای شناخت و درمان مشکلاتشان گارد می گیرند. 

گارد مردم نسبت به روانشناس و روانپزشک

حتی با وجود تغییر سبک زندگی هنوز هم اکثریت مردم پذیرش مشکلات مرتبط با روان خود را منجر به سرافکندگی می دانند و از ترس واکنش مردم بر روی آن سرپوش می گذارند.

سازمان بهداشت جهانی سلامت روانی، سلامت روانی را اینگونه تعریف می کند؛ سلامت روانی عبارت است از کیفیت زندگی یک فرد که می تواند توانایی های خود را شناسایی کند و با استرس های روزمره به راحتی کنار بیاید. یک فرد سالم از لحاظ روانی باید بتواند به راحتی کار کند و با جامعه در مشارکت باشد.  

طبق این تعریف اضطراب و استرس، افسردگی، اسکیزوفرنی، سایکوپات، مالیخولیا، شیدایی، اوتیسم، انواع فوبیا، کم توانی ذهنی، اختلال دو قطبی،جنون، آگورافوبیا، پارانوریا، اسکیزوئید، کلپتومانیا، اختلال سوء مصرف مواد، اختلال گسستگی، پاراسومنیا، دلیریوم، اختلال احتکار، اختلال مسخ واقعیت، شخصیت ضد اجتماعی، هیپومانیا، پرخوری عصبی، اختلال یادگیری و وسواس همگی ذیل سلامت روان خلاصه می شود.

به گواه روانشناسان اختلالات اشاره شده در فوق، جزو شایع ترین بیماری های روانی در سراسر دنیا است و افراد باید به محض بروز چنین اختلالاتی سریعتا به روانشناس مراجعه نمایند.

سایه اختلالات روانی بر سر کشور

سلامت روان طبیعتا تنها زندگی شخصی افراد را در برنمی گیرد و زندگی افراد در اجتماع را تحت تاثیر قرار می دهد. حال تفاوتی ندارد این فرد در روستا با یک جمعیت محدود ساکن باشد و یا در یک شهر با جمعیت حداکثری.

گریزی نیست که این روزها جامعه ایرانی متاثر از مشکلات عدیده موجود که بر معیشت افراد سایه افکنده است از سلامت روانی مناسبی برخوردار نیستند.

آمار نزاع و خشونت خصوصا در کلانشهر ها به اوج خود رسیده است. مردم در هر سن و سالی که هستند بر سر ابتدایی ترین مسائل مرتبط با هم درگیر می شوند. مدیران و معاونین مدرسه و ماموران حراست دانشگاه ها مرتبا از برخورد خشونت آمیز میان محصلان و دانشجویان گلایه دارند. چراغ قرمز معابر به یکی دیگر از مکان های خشونت آمیز تبدیل شده است. 

این روزها صفحات حوادث رسانه های مجازی و روزنامه های کثیرالانتشار سند مسجلی بر افزایش اختلالات روانی در کشور است. این صفحات پر شده از حوادث عجیب و غریبی که همگی نشات گرفته از یک خشم و عصبانیت آنی است.

"پدر و مادری که نوزاد خود را خفه کرده اند!"، "کشف جسد ذبح شده زنی جوان در سطل زباله"، "خودکشی دانشجوی نخبه در دانشگاه"،" قتل همسر و فرزندان به علت فقر"، " خودکشی زن سرپرست خانوار با قرص".

اکثر افراد متهم در صحنه های نزاع و قتل در نخستین جلسات دادگاهی علت این خشونت آنی را عصبانیت مطرح کرده اند. ادعایی که اغلب توسط روانشناسان و روانپزشکان پرونده تایید شده است. 

به گفتی یکی از وکلای پایه یک دادگستری این حوادث تمامی ندارد تا مادامی که علت آن ریشه یابی شده و در جهت رفع آن اقدام شود.

عوامل موثر بر اختلالات روانی

مشکلات معیشتی، بیکاری، تورم، افزایش نرخ اجاره بها و افزایش هزینه های پزشکی و بهداشتی همه و همه سبب شده اعصاب مردم جوش بیاورد. به همین خاطر افراد از روی خشم و عصبانیت آنی دست به اعمالی می زنند که عارضه های ناشی از آن هم زندگی فرد آسیب دیده و هم زندگی فرد ضارب را مختل کرده و تحت تاثیر قرار می دهد.

براساس بررسی های سازمان پزشکی قانونی کشور، آمار نزاع و خشونت نسبت به سالیان گذشته افزایش یافته است به طوریکه تنها در سال گذشته، ۵۸۶ هزار و ۲۸۳ مصدوم از نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند. همچنین براساس همین گزارش استان های تهران، خراسان رضوی و اصفهان در صدر مراجعات و استان های ایلام، بوشهر و خراسان جنوبی در کف مراجعات قرار گرفته اند.

افزایش استرس و افسردگی در کشور

مهدی قربانی روانشناس در این باره به خبرنگار اجتماعی حیات می گوید: روند اختلالات روانی در ایران نظیر استرس و افسردگی نسبت به سال گذشته و در دوران پساکرونا به شکل چشمگیری افزایش یافته است.

به باور این روانشناس فارغ از دلایل معیشتی و اقتصادی، تفاوت فکری میان نسل گذشته و حال و تغییر سبک زندگی به این اختلالات روانی دامن زده است. از این رو آمار درگیری ها خانوادگی میان والدین و فرزندان و زوجین به شکل تصاعدی افزایش پیدا کرده است.

وی بیان کرد: اگر ریشه اختلالات روانی میان افراد جامعه شناسایی نشود و راهکاری برای حل این بحران ارائه نشود جامعه آینده نیز متاثر از این وضعیت کنونی به سمت ناهانجاری های جدی تر کشیده می شود.

این روانشناس بیان کرد: امروزه فارغ از آمار طلاق بسیاری از زوجین ما در وضعیت طلاق عاطفی به سر میبرند و فرزندان این خانواده ها زیر سایه خشونت و نزاع همیشگی والدین قد می کشند. حال تصور کنید حال چنین جامعه ای چگونه خواهد بود؟

به اعتقاد کارشناسان سازمان پزشکی قانونی، موضوع نزاع تعداد زیادی از مراجعین، بسیار پیش پا افتاده است اما همین موضوعات نه چندان جدی، گاه عوارض و خسارات جدی و غیر قابل جبرانی برای فرد مضروب و آسیب‌های روانی بسیاری برای فرد ضارب به همراه دارد و در برخی موارد موجب می‌شود ضارب به عنوان مجرم به زندان بیفتد و سال‌ها حبس را تحمل کند. در حالی که می‌شد با خویشتن‌داری، جلوی نزاع را گرفت تا تبعات ناگوارِ بعد آن نیز به بار نیاید.

به گزارش خبرنگار اجتماعی حیات، تدوین و برنامه ریزی راهکارهای مقابله با اختلالات روانی وظیفه دستگاه های مانند وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان، رسانه ملی، شهرداری ها و ... است، لذا نیاز است به همت تمام دستگاه های ذی ربط هرچه سریعتر راهکار برون رفت از این اختلالات روانی شناسایی و اجرایی شود.

گزارش از بهاره بهرامی