بمباران شیمیایی سردشت قصه‌ای جداگانه برای مردم رنج‌دیده آن دارد زیرا رنج و درد این حادثه با گذشت چندین سال هنوز با شنیدن سرفه‌های متمادی مردمان آن در جای‌جای این شهر خودنمایی می‌کند. مردم سردشت بر این باورند که این جنایت به دور از چشم جهانیان و با حمایت‌های برخی کشورهای ابرقدرت منطقه صورت گرفته و از این رو از دیدجهانیان مخفی مانده است. رحیم کریمی واحد کارشناس ارشد حقوق بین الملل و دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت است که در محله سرچشمه سردشت یازده نفر از خانواده خود را ازدست داده است و اگرچه بقیه بازماندگان خانواده‌اش جانباز و مصدوم شده‌اند اما همچنان امید او زنده است و برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدا و کمک رسانی به قربانیان این حادثه فعالیت‌های مختلف و گسترده‌ای را انجام داده است. درباره حادثه سردشت، ابعاد جهانی این فاجعه انسانی و همچنین فعالیت‌های انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت با آقای «رحیم کریمی‌واحد» در پایگاه خبری حیات طیبه به گفت‌وگو نشسته‌ایم که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید:
آقای کریمی واحد لطفا در ابتدای گفت‌وگو خودتان را معرفی و درباره پیشینه تاسیس انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت بفرمایید.
بنده «رحیم کریمی واحد» متولد سال 1343 در سردشت، کارشناس ارشد حقوق بین الملل و دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت هستم. از سال 1378 فعالیت انجمن را آغاز کردیم تا اینکه سال 1380 مجوز رسمی را از وزارت کشور گرفتیم و اولین انجمنی هستیم که در این رابطه مجوز دریافت کرده است. فعالیت و اساسنامه انجمن در سه بعد منطقه، ملی و بین‌المللی است. برای اینکه بتوانیم این سه مرحله را به اجرا برسانیم باید پله‌ای یعنی به ترتیب از منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی شروع می‌کردیم که خوشبخاته توانستیم در مرحله اول(منطقه‌ای) یعنی سردشت فعالیت خوبی داشته باشیم.
به سردشت اشاره کردید و شما و خانواده‌تان از آسیب‌دیدگان و قربانیان این حادثه هستید. بمباران سردشت در چه مرحله از جنگ تحمیلی اتفاق افتاد؟
متاسفانه هنگامی‌که سردشت بمباران شد در اوج جنگ تحمیلی رژیم بعث علیه ایران بودیم که بعثی‌ها در جبهه‌ها ناکام و جنگ هم به یک نبرد فرسایشی تبدیل شده بود و به ناچار باید کاری می‌کردند که جنگ تمام شود. بمباران سردشت و ناو وینسنس از جمله عواملی بودکه باعث شد جنگ رو به تمام شدن پیش رود. با توجه به شرایطی که در سطح بین‌الملل حاکم بود، جامعه به سمت و سویی پیش می‌رفت که حقوق بشر جایگاه خاصی را پیدا کرده بود. حتی در آن زمان برای محیط زیست از جمله دلفین‌ها انجمن حفاظتی تشکیل داده بودند و جنایتی که در سردشت اتفاق افتاد از نظر فکری و انسانی دور از عملکرد هر جنبده‌ای بود چه برسد که انسان بخواهد دست به چنین اقدام بی‌رحمانه‌ای بزند. رژیم بعثی مناطق مسکونی را هم مورد هدف قرار داده بود و طوری نبود که حاشیه شهر را بمباران کند و بخواهد مردم را بترساند یا پیامی را به جهان ابلاغ کند. البته صدام هیچ پیامی نداشت و تنها هدفش نجات یافتن از جنگ بود.
به‌نظر شما چرا صدام سردشت را انتخاب کرد؟
یکی از غیر انسانی‌ترین اقدام‌های نظامی رژیم بعث در جنگ تحمیلی استفاده از سلاح کشتار جمعی به ویژه سلاح شیمیایی بود. هر جنگی که رخ دهد به کسی ضربه وارد می‌کند که کمترین مدافع را داشته باشد و سردشت شهری بود که از اول کودتایی که صدام به وجود آورد علیه آن جنگ مسلحانه انجام داد. در سال 1353 که عراقی‌ها آواره و به ایران مهاجرت می‌کردند سردشت بهترین منطقه برای پناهندگان عراق بود و علت دیگر کُرد بودن مردم سردشت بود زیرا صدام با کُردها خصومت خاصی داشت و شاید برنامه‌اش این بود که وضعیت قومیتی عراق را سروسامانی بدهد. در مجموع وفاداری و استقامت مردم کُرد در برابر متجاوزان به سرزمین‌شان و تضادهای خصومت‌آمیز حزب بعث با این ملت و رهبرانش و وجود پادگان‌های نظامی متعدد در این منطقه به ویژه در داخل شهر می‌تواند بازگوکننده بخشی از علل این رخداد باشد.
زمانی که حمله شیمیایی صدام به سردشت اتفاق افتاد، واکنش جوامع بین‌المللی به این جنایت انسانی چگونه بود؟
سردشت یک شهر غیرنظامی و اولین شهری بود که مورد حمله شیمیایی برنامه‌ریزی شده و نظامی قرار گرفت، موردی که در طول تاریخ سابقه نداشت. به همین دلیل واکنش جامعه بین‌المللی در این مورد بسیار مهم بود اما متاسفانه در عمل شاهد واکنش جدی در برابر این موضوع موثر بر جان، زندگی و سرنوشت چند هزار شهروند غیرنظامی بی‌گناه نبودیم. این یک اشتباه بزرگ جامعه جهانی به ویژه کشورهای بزرگ بود و در اصل واکنش مناسب به این حمله غیر انسانی و برخلاف همه پروتکل‌های بین‌المللی در حقیقت زمینه ساز تعرض بزرگ‌تر رژیم بعث به حلبچه شد. مسئولین وقت نظام جمهوری اسلامی هم می‌توانستند با بیشتر رسانه‌ای کردن این موضوع در سطح بین‌الملل اثرگذاری بهتری را برجای گذارند که متاسفانه چنین نشد. اگر سردشت آن زمان مطرح می‌شد الان حلبچه‌ای با پنج هزار شهید نداشتیم، ما به عنوان بازماندگان موظف هستیم جنایتی که در سردشت و حلبچه اتفاق افتاد به آیندگان انتقال دهیم زیرا تاریخ با این موارد زنده است و ما باید آن را زنده نگه داریم. با تشکیل انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت سعی کردیم این موضوع را در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی خوب مطرح کنیم که خوشبختانه تا پارسال هفت تیر را در تقویم نداشتیم اما امروز شاهد هستیم که هفتم تیر را با عنوان بمباران شیمیایی سردشت در تقویم ثبت کرده‌اند.
در حادثه سردشت چندتَن از خانواده شما به شهادت رسیدند؟
خانواده ما و عمویم با هم در محله سرچشمه زندگی می‌کردیم. در آن حادثه یازده نفرمان شهید و بقیه بازمانده‌هایمان جانباز و مصدوم شدند. در واقع در آن محل به عنوان بزرگ‌ترین خانواده‌ای بودیم که بر اثر بمباران شیمیایی تعداد شهدایش بیشتر بود. ما با امید زنده هستیم و این اتفاق در سرنوشت ما رقم خورده بود. باعث و بانی این اتفاق هر کسی باشد خدا از آن نمی‌گذرد و مطمئن باشید عوامل این جنایت هم عاقبت خوبی ندارند. دنیا دار مکافات هست و در این دنیا هر چه بکاریم در آن دنیا برداشت می‌کنیم. ما کسانی داریم مظلوم تر از خانواده خودمان مانند خانواده اقای «رسول جنگ دوست» که 6 نفر از خانواده‌اش شهید شدند، همچنین خانواده اسدزاده که فقط پسرش زنده است آن هم سرباز بوده در غیر این صورت او هم شهید می‌شد.
درباره فعالیت‌های انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت برایمان بگویید؛ این که چه تعداد عضو دارید و چه خدماتی را ارائه می‌دهید؟
اسپانسر انجمن خودمان هستیم و تمام فعالیت‌های انجمن را با همکاری عضوهای انجمن انجام می‌دهیم. ما همایش‌های خاصی از جمله حقوقی و علمی برگزار می‌کنیم و با برگزاری کلاس‌های آموزشی برای خانواده ها تا جایی که امکان دارد مشکلات‌شان را برطرف می‌کنیم. همچنین در مشاوره دادن و نحوه ارتباط آنها با مسئولین همراه آنان هستیم. با شیوع کرونا توسط انجمن و خیرین دستگاه اکسیژن ساز برای کسانی که کرونا گرفتند تهیه کردیم. همایش‌های مختلفی در ایران و خارج از ایران داریم و طی ارتباط بین المللی که داشتیم از مهمان های خارجی دعوت می‌کردیم و یکسری از کارهایی که در منطقه صورت می‌گرفت و پسندیده نبود به مسئولین منتقل می‌کردیم. همیشه سعی می‌کردیم مانند آینه زشتی‌ها و زیبایی را با هم به جامعه نشان دهیم و منعکس‌کننده منطقی و معقول مشکلات مردم به مسئولین باشیم. همچنین تنها پرونده‌ای که در اروپا توانست حکم بگیرد، توسط انجمن انجام شد؛ حکم دادگاه لاهه درباره تامین کننده مواد اولیه سلاح‌های شیمیایی صدام توسط بازرگان هلندی «فرانس فان آنرات» بود که سال 1384 صورت گرفت و متهم آن به 17 سال حبس محکوم شد.600 نفر عضو مجموعه‌مان هستند اما تمام 8هزار مصدوم شیمیایی سردشت به ما مراجعه می‌کنند و به کارهایشان رسیدگی می‌کنیم.
راه‌های ارتباطی با انجمن شما به چه صورت است؟
ما یک دفتر استیجاری در سردشت داریم که هر روز مسئول دفترمان در آنجا حضور دارد و هر کسی که نتواند حضوری مراجعه کند از طریق تلفن یا فکس با شماره 044325914می‌تواند ارتباط برقرار کند. در تهران هم خودم حضور دارم. خیرینی که همراه انجمن هستند یا اعضای هیات مدیره دفتر کارمان و یا از اقوام هیئت مدیره هستند. سعی می‌کنیم مبلغ‌هایی که خیرین کمک می‌کنند به بهترین شکل به مجموعه ارائه دهیم. پرسنل ما هیچ حقوقی دریافت نمی‌کنند و من از تمام زحمات این عزیزان تشکر می‌کنم.
علاوه بر خدماتی که به اعضای انجمن ارائه می‌دهید، برای معرفی واقعه سردشت و مصدومان این وقایع شیمیایی فعالیت فرهنگی انجام داده‌اید؟
بله، کتاب و فیلم‌های زیادی درباره این موضوع منتشر شده است که از جمله می‌توان به کتاب «بویی ناآشنا» به نویسندگی «حسین محمدیان»، فیلم «سپیده‌ای که بوی لیمو می‌داد» و «درخت گردو» اشاره کرد. همچنین در کنار فیلم‌های مستندی که در سردشت گرفته می‌شد حضور داشتیم. پایان‌نامه‌های معتبری از دانشجویان در زمینه‌های مختلف از جمله حقوقی، بهداشتی درمانی، فرهنگی داریم و سعی کرده‌ایم در تمام حیطه ها ورود و مشکلات را مرتفع کنیم.
آقای کریمی واحد در پایان گفت‌وگو اگر نکته و صحبتی دارید، بفرمایید.
سالگرد بمباران شیمیایی سردشت نباید در شهرهای دیگر از جمله مشهد برگزار شود بلکه باید در سردشت و در کنار مصدومین شیمیایی آن شهر انجام شود تا مردم آن منطقه احساس نکنند که تنها هستند و به آنها بی‌توجهی می‌شود. همچنین پیام مثبت دیگری که می‌تواند به ارمغان بیاورد این است که جامعه جهانی بدانند در هفتم تیر 1366 چه جنایتی علیه انسانیت در سردشت اتفاق افتاده و این مسئله با برگزاری مراسمات سالگرد با حضور مسئولین مطرح و بزرگ می‌شود.
انتهای پیام/
