تحریریه بین‌الملل حیات: در پی اعمال تعرفه‌های سنگین جدید توسط ایالات متحده بر کالاهای وارداتی از چین، کره‌جنوبی و ژاپن، این سه کشور به یک توافق استراتژیک برای مقابله مشترک با فشارهای اقتصادی واشنگتن دست یافته‌اند. 

این در حالی است که تنش‌های آمریکا با اتحادیه اروپا و کانادا نیز به اوج خود رسیده و نشان‌دهنده یک چرخه تاریخی از سیاست‌های خصمانه و یکجانبه‌گرایانه آمریکاست. 

تحلیلگران تاکید می‌کنند که این روند، بی‌اعتمادی فزاینده به نقش آمریکا به عنوان یک شریک تجاری و امنیتی قابل اعتماد را آشکار می‌سازد. 

جزئیات توافق سه‌جانبه چین، کره‌جنوبی و ژاپن 

۱. زمینه‌های توافق
 
دولت بایدن در ماه‌های اخیر تعرفه‌های گمرکی بر محصولات صنعتی و فناوری‌محور آسیایی را به شدت افزایش داده است، از جمله:

- تعرفه ۲۵ درصدی بر فولاد و ۱۰ درصدی بر آلومینیوم (تجدید سیاست‌های دوران ترامپ)

- تعرفه ۵۰ درصدی بر نیمه‌هادی‌های چینی در چارچوب محدودسازی صادرات فناوری 

- مالیات‌های سنگین بر خودروهای الکتریکی کره جنوبی و ژاپنی تحت عنوان "حمایت از تولید داخلی.

در واکنش به این اقدامات، وزرای اقتصاد سه کشور آسیایی در نشست اضطراری شانگهای (۲۵ مارس ۲۰۲۵) گرد هم آمدند و یک طرح هماهنگ برای مقابله با فشارهای آمریکا تصویب کردند. 

۲. مواضع رسمی مقامات
 
لی کیانگ، وزیر تجارت چین در این باره گفت: آمریکا بار دیگر ثابت کرده که به قواعد تجارت بین‌المللی احترام نمی‌گذارد. ما همراه با شرکای آسیایی خود، از طریق تقویت زنجیره‌های تأمین منطقه‌ای و کاهش وابستگی به دلار، پاسخ قاطعانه‌ای خواهیم داد.

همچنین چوی سانگ هیون، وزیر اقتصاد کره‌جنوبی‌بیان کرد: تعرفه‌های جدید آمریکا نه‌تنها به صنایع ما آسیب می‌زند، بلکه ثبات اقتصاد جهانی را تهدید می‌کند. ما با چین و ژاپن برای ایجاد مکانیسم‌های مالی جایگزین به توافق رسیده‌ایم.

نیشیمورا یوشیهیده، نماینده وزارت اقتصاد ژاپن هم در همین راستا اشاره می‌کند:  هرچند روابط ما با آمریکا اهمیت دارد، اما نمی‌توانیم منافع صنایع خود را نادیده بگیریم. همکاری سه‌جانبه ما یک پیام واضح به واشنگتن است: سیاست‌های تنش‌آفرین هزینه‌دار خواهد بود.

محورهای اصلی توافق 

محورهای اصلی این توافق از این قرار است:

- تشکیل صندوق مشترک سرمایه‌گذاری صنعتی برای توسعه فناوری‌های مستقل از آمریکا. 

- افزایش استفاده از پول‌های ملی در مبادلات تجاری (جایگزینی یوان، وون و ین به جای دلار). 

- تعمیق مشارکت در زنجیره تأمین نیمه‌هادی‌ها برای کاهش وابستگی به شرکت‌های آمریکایی مانند اینتل و کوالکام. 

واکنش اروپا و کانادا به سیاست‌های آمریکا 

اما واکنش به اقدامات یکجانبه گرایانه آمریکا انحصار در دولت‌های آسیابی ندارد و متحدین قدیمی ایالات متحده نیز واکنش های منفی نشان می‌دهند.

۱. تنش‌های تجاری اخیر 

- اتحادیه اروپا در واکنش به قانون کاهش تورم (IRA) آمریکا که ۳۷۰ میلیارد دلار یارانه به صنایع سبز داخلی اختصاص داده، اقدام به طرح‌ریزی تعرفه‌های تلافی‌جویانه کرده است. 

  اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا در همین زمینه می‌گوید: "ما نمی‌توانیم اجازه دهیم سیاست‌های انحصارطلبانه آمریکا، رقابت عادلانه را نابود کند. اروپا از حق خود برای دفاع از صنایعش استفاده خواهد کرد."

کانادا نیز به دنبال اعمال تعرفه‌های نامتعارف آمریکا بر الوار و خودروهای این کشور، روابط اقتصادی خود با واشنگتن را زیر سوال برده است. 

ماری انگ، وزیر دارایی کانادا در همین زمینه بیان می‌کند:"ما برای دهه‌ها شریک قابل اعتماد آمریکا بودیم، اما حالا با رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی مواجه هستیم. زمان بازنگری در روابط تجاری فرا رسیده است."

۲. واکنش صنایع اروپایی 

- کارلوس تاورس، مدیرعامل گروه فولاد آرسلورمیتال می‌گوید:"تعرفه‌های جدید آمریکا ضربه مهلکی به صنعت فولاد اروپا وارد کرده است. ما از بروکسل می‌خواهیم فوراً اقدام متقابل انجام دهد."

همچنین کریستین موزر، رئیس اتحادیه خودروسازان آلمان (VDA) اظهار می‌کند: قانون IRA یک تهدید وجودی برای خودروسازان اروپایی است. اگر اروپا واکنش نشان ندهد، هزاران شغل از بین خواهد رفت. 

چرا آمریکا قابل اعتماد نیست؟ 

برای پاسخ به این سوال باید به عقب برگردیم.

۱. پیشینه نقض تعهدات بین‌المللی توسط آمریکا 

برخی از دلایل زنده این بی اعتمادی به شرح ذیل است:

- خروج از برجام (۲۰۱۸): نقض توافق چندجانبه هسته‌ای بدون دلیل موجه. 

- تحریم شرکت‌های اروپایی فعال در ایران (مثل توتال و زیمنس): نشان‌دهنده بی‌اعتنایی به منافع متحدان. 

- خروج از پیمان پاریس و یونسکو: تضعیف همکاری‌های جهانی برای اهداف کوتاه‌مدت سیاسی.

۲. الگوی رفتار آمریکا در قبال شرکا 

- استفاده ابزاری از متحدان: نمونه بارز آن فشار بر آلمان برای قطع همکاری با Nord Stream 2، در حالی که خود آمریکا گاز مایع به اروپا صادر می‌کند. 

- تحریم‌های فراسرزمینی: مجازات شرکت‌های خارجی که مطابق قوانین خود عمل می‌کنند (مانند تحریم هوندا به دلیل همکاری با ایران). 

- دوگانگی در سیاست خارجی: حمایت از رژیم صهیونیستی در حالی که ادعای دفاع از حقوق بشر می‌کند. 

در سطح کارشناسان نیز جان میرشایمر استاد دانشگاه شیکاگو میگوید:  "آمریکا تحت هیچ شرایطی حاضر به تقسیم قدرت با دیگران نیست. این رفتار تهاجمی در نهایت به انزوای آن منجر خواهد شد."
-
ژانگ ویوین استاد آکادمی علوم اجتماعی چین هم بیان میکند: "دنیا به این نتیجه رسیده که آمریکا نه یک شریک، بلکه یک رقیب خصومت‌آمیز است. اتحاد چین، ژاپن و کره تنها آغاز یک جبهه گسترده‌تر است."

واقعیت این است که خواه یا ناخواه جهان پساآمریکایی در حال شکل‌گیری است. اتحاد سه قدرت آسیایی و تقابل اروپا با واشنگتن نشان می‌دهد که نظم جهانی به سمت چندقطبی شدن پیش می‌رود. آمریکا با سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه خود، نه‌تنها دشمنان سنتی، بلکه متحدانش را نیز از دست داده است. 

آمریکا به هیچ وجه قابل اعتماد نیست، چرا که منافع ملی خود را بر هرگونه تعهد بین‌المللی ترجیح می‌دهد.

همچنین کشورها باید با تقویت همکاری‌های فرابخشی، وابستگی به دلار و فناوری آمریکا را کاهش دهند. 

آنچه قطعی است اینکه جهان در آستانه یک بازآرایی بزرگ است و قدرت‌های جدیدی مانند چین و اتحادیه اروپا نقش پررنگ‌تری ایفا خواهند کرد. 

تجربه ثابت کرده که هرگونه اعتماد به آمریکا، چه در حوزه تجارت و چه در سیاست خارجی، به قیمت از دست رفتن منافع ملی تمام خواهد شد. زمان آن فرا رسیده که کشورها با درس گرفتن از این اشتباهات تاریخی، مسیر مستقل خود را در نظم جهانی جدید ترسیم کنند.

انتهای پیام/