به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، یکم مهر ۱۳۵۹ روز آغازین از هشت سال دفاع مقدس پیروز، روز وقوع دو رخداد مهم است که نشان می‌دهد با وجود تهاجم و تجاوز همه‌جانبه دشمن بعثی با پشتوانه حمایت تسلیحاتی- نظامی همه جهان سلطه و استکبار به این سرزمین دلیرپرور، فرزندان ایران اسلامی از همان اولین روز، نام خود را بر بلندای افتخار و حماسه به‌روشنی خورشید نوشتند: عملیات «کمان ۹۹» ارتش جمهوری اسلامی ایران که طی آن نزدیک به ۲۰۰ فروند هواپیمای جنگی، اهداف نظامی، فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی دشمن را منهدم کردند.
دشمنی که در خیال فتح سه روزه تهران بود، از شیرمردان ارتش ما چنان سیلی سهمگینی خورد که رویای فتح قادسیه از سر بیرون کند. از آن سو، خرمشهری که تقدیرش خونین شهر شدن بود، معراج سرخش را از قعر خرابی و خون، تا قله عظمت روح مدافعان مظلوم و غریب اما سربلندش آغاز کرد.
«کمان ۹۹»: مشتی که چون صاعقه از آسمان فرود آمد!
ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ بمب‌ها و آتش مسلسل هواپیماهای متجاوز بعثی بر سر پایگاه‌های شکاری و فرودگاه‌های جمهوری اسلامی ایران باریدن گرفت. عراق در روز اول جنگ با ایران، با ۱۹۲ فروند هواپیما به ۱۰ پایگاه و فرودگاه ایران حمله کرد. ۲ ساعت پس از حمله دشمن، نیروی هوایی ایران توسط فانتوم‌های F۴ پایگاه‌های همدان و بوشهر، عملیاتی با نام «عملیات انتقام» را آغاز کرد و با دو گروه ۴ فروندی، به «پایگاه هوایی شعیبیه» در «ام‌القصر» و «پایگاه هوایی کوت»، حمله و آن‌ها را بمباران کرد.
اما طرح اصلی انتقام، «البرز» نام داشت که اجرای آن تحت عنوان عملیات کمان ۹۹ به پایگاه‌های نیروی هوایی ابلاغ شد. به موجب این‌طرح که به عملیات ۱۴۰ فروندی معروف شد، از ساعات ابتدایی روز اول مهر ۱۳۵۹ تا پایان آن‌روز، نیروی هوایی ۳۳۴ سورتی پرواز انجام داد که ۲۲۳ سورتی از آن‌ها برون‌مرزی بودند. علت شهرت این‌عملیات گسترده به عملیات ۱۴۰ فروندی این است که در ساعات اولیه آن‌روز، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای عضو شورای انقلاب، امام جمعه تهران و معاون وزیر دفاع با حضور در مجلس شورای اسلامی این‌خبر را به اطلاع نمایندگان مجلس رساند که: «در حال حاضر که من با شما صحبت می‌کنم ۱۴۰ فروند از هواپیماهای ما به‌طور همزمان مشغول بمباران پایگاه‌های عراق هستند.»
و سرانجام گسترده‌ترین و بزرگترین عملیات نظامی تاریخ نیروی هوایی ارتش ایران، در نخستین روز تجاوز دشمن به خاک میهن، درسی فراموش‌نشدنی به متجاوز داد. در این عملیات که در تاریخ یکم مهر ۱۳۵۹ انجام شد، ۲۰۰ هواپیمای جنگی ایرانی حضور داشتند که ۱۴۰ فروند از این ناوگان هوایی با عبور از مرز، اهداف نظامی، فرودگاه‌ها و آشیانه‌های نظامی متعلق به ارتش عراق از جمله: «پایگاه هوایی کرکوک»، «پایگاه هوایی الرشید»، «پایگاه هوایی علی»، «پایگاه هوایی التقدم» و پایگاه‌های هوایی و اهدافی در «موصل» ، «حبانیه»، «ناصریه»، «شعیبیه»، «کوت»، «بصره»، «ام‌القصر»، «المثنی» و سرانجام «فرودگاه بین المللی بغداد» را هدف گرفتند.
طرح، منطقه، یگان‌های عمل‌کننده و اهداف عملیات؛
پرسنل نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی (معاونت‌های عملیات پایگاه‌ها) با دستور فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش؛ امیر سرلشکر خلبان «شهید جواد فکوری»، شبانه مشغول برنامه‌ریزی برای اجرای طرح عملیاتی البرز شدند. زمان عملیات همزمان با طلوع آفتاب در عراق انتخاب شد، تا تابش خورشید صبحگاهی کار هدف‌گیری را برای پدافند هوایی عراق مشکل کند.
منطقه عملیات نیز سرتاسر خاک عراق در حد فاصل مدار ۳۰ درجه شمالی، یعنی جنوبی‌ترین مدار در خاک عراق، تا شمالی‌ترین مدار آن، که مدار ۳۷ درجه شمالی را شامل می‌شد، بود.
برای اجرای این طرح، خلبانان در هر پایگاه هوایی ارتش به فرماندهی فراخوانده شدند و تا صبح بر روی برنامه پروازی، نوع مأموریت و مشخص نمودن مراکزی که باید هدف قرار بگیرند، کار کردند. بر اساس طرح عملیات، پایگاه‌های هوایی تهران، همدان و بوشهر با یگان‌های اف- ۴ و پایگاه‌های تبریز و دزفول با یگان‌های اف- ۵ در این عملیات شرکت داشتند.
همچنین پایگاه‌های هفتم و هشتم شکاری نیز با یگان‌های اف- ۱۴ ، کار پشتیبانی را برعهده داشتند. اهداف این عملیات، پایگاه‌های هوایی، فرودگاه‌ها، مخازن سوخت و مهمات، پالایشگاه‌ها، آشیانه هواپیماها، پناهگاه‌های تعمیرات و نگهداری هواپیما، باندهای پروازی، رادارهای هدایت‌کننده هواپیماهای جنگی، برج‌های مراقبت و مراکز مخابراتی عراق بودند.
روزی که پدافند هوایی عراق به گل نشست
ماموریت‌های SEAD یا عملیات ضد پدافند هوایی، قبل و همزمان با ورود بمب‌افکن‌ها به خاک عراق انجام شد، تا رادارها و پدافندهای مناطقی که قرار بود به آن‌ها حمله شود، از سر راه بمب‌افکن‌ها برداشته شود. با انجام این کار، برتری کامل هوایی از آن خلبانان نیروی هوایی ایران شد و این باعث شد توان ارتش عراق، به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.
قرار شد نام عملیات «کمان ۹۹» باشد که نمادی از فرستادن آتش خشم ملت ایران به سوی متجاوزان عراقی بود، به این معنی که تیری در چله کمان گذاشته می‌شود و تا دور دست‌ترین نقاط عراق رها می‌شود، تا یادآور اسطوره ملی ایران؛ «آرش کمانگیر» باشد. عدد ۹۹ نیز از شمار صفحات شرح طرح عملیاتی البرز گرفته شده بود.
نتیجه عملیات
تمامی اهداف از پیش تعیین شده در خاک عراق کوبیده شد. در این عملیات، پایگاه‌های هوایی الرشید بغداد، کوت در استان العماره، موصل در استان نینوا، ناصریه در استان ذیقار، شعیبه در استان بصره، پایگاه هوایی کرکوک در استان کرکوک، پایگاه‌های هوایی حبانیه شامل دو پایگاه تموز و هضبه در غرب بغداد، پایگاه هوایی ام‌القصر، فرودگاه بین المللی بغداد و فرودگاه المثنی، توسط بمب‌افکن‌های ایرانی بمباران شد.
هر دو باند پروازی پایگاه کرکوک، پالایشگاه‌های نفت کرکوک و تأسیسات نفتی بصره، فرودگاه حبانیه شمالی، فرودگاه المثنی، پل‌های ارتباطی تنومه و بصره و چاه‌های نفت میدان باباگرگر و مخازن روزمینی نفت موصل و تأسیسات گازی میدان کرکوک، تنها قسمتی از خسارت‌های وارد به عراق بود.
با انجام این عملیات، نیروی هوایی عراق بیش از ۵۵ درصد از توان خود را از دست داد و تا مدت‌ها پایگاه‌های هوایی آنان قادر به استفاده از تمام یا بخشی از توان خود نبودند. پایگاه هوایی الرشید به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های هوایی عراق، تا ۶۹ روز نتوانست عملیاتی شود.
دفاع خرمشهر، دریچه‌ای به عظمت یک ملت
از نخستین روز جنگ، درگیری زمینی میان مزدوران متجاوز بعثی و رزمندگان ایران در خرمشهر آغاز شد و تا چهارم آبان، ۳۴ روز تصویرگر عظیمترین حماسه در تاریخ دفاع مقدس شد. در پی حمله صدامیان به ایران عزیزمان، ۱۲ لشکر عراقی به سمت خرمشهر هجوم آوردند که با مقاومتِ گردان دژ نیروی زمینی ارتش، گردان تکاوران دریایی بوشهر، پاسداران و مردم بومی خرمشهر و شهرهای اطراف آن روبرو شدند.
نهایتاً، عراق توانست پس از ۳۴ روز درگیری، خرمشهر را تسخیر کند. با وجود مقاومت سرسختانهٔ ایرانی‌ها، به دلیل نرسیدن نیروی کمکی (تجهیزات، مهمات و نیروی نظامی) و آتش سنگین توپخانهٔ ارتش عراق و بمباران‌های پیاپی نیروی هوایی عراق، سرانجام با دستور شفاهی مقامات ایرانی، نیروهای مقاومت پس از خارج کردن مردم، از طریق رودخانه کارون، از شهر خارج شدند. اما مدافعان مظلوم خرمشهر، بچه های «محمد جهان آرا» سنگر به سنگر و تن به تن، با نیروی تا دندان مسلح جنگ، بی سلاح و دست خالی جنگیدند، غریبانه مقاومت کردند و خونشان، مسجد جامع و کوی طالقانی و همه جای خونین شهر را معراجگاه عشق و شرف و حماسه کرد.
اما راز خون آشکار شد...
و پایان سخن، روایت خرمشهر خونین در اولین روزهای جنگ به روایت «آوینی»:
«خرمشهر شقایقی خون‌رنگ است که داغ جنگ بر سینه دارد... داغ شهادت. ویرانه‌های شهر را قفسی درهم‌شکسته بدان که راه به آزادی پرندگانِ روح گشوده است تا بال در فضای شهر آسمانی خرمشهر باز کنند. خرمشهر از همان آغاز خونین‌شهر شده بود. خرمشهر، خونین‌شهر شده بود تا طلعت حقیقت از افق غربت و مظلومیت رزم‌آوران و بسیجیانِ غرقه‌درخون ظاهر شود. و مگر آن طلعت را جز از منظر این آفاق می‌توان نگریست؟
آنان در غربت جنگیدند و با مظلومیت به شهادت رسیدند و پیکرهاشان زیر شنی تانک‌های شیطان تکه‌تکه شد و به آب و باد و خاک و آتش پیوست. اما... راز خون آشکار شد.»
نظر شما