به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات؛ محمدجواد تندگویان بالاترین مقام کشوری جمهوری اسلامی ایران بود که در دوران هشت ساله دفاع مقدس توسط رژیم بعثی به اسارت گرفته شد. مرور زندگی و فعالیت‌های این وزیر نفت کابینه شهید محمدعلی رجایی که درست چهل روز پس از آغاز جنگ تحمیلی اسیر شد نشان‌دهنده فعالیت او و استقامتش در دوران اسارت است.

مهندس تندگویان که دانش‌آموخته مهندسی نفت از دانشگاه نفت آبادان بود، در نهم آبان ۱۳۵۹ در حالی که حدوداً یک ماه از دوره وزارتش می‌گذشت برای بازدید از پالایشگاه نفت آبادان عازم منطقه بود که در جاده ماهشهر آبادان به همراه معاون و دیگر همراهانش به اسارت نیروهای ارتش رژیم بعث عراق درآمد و به زندان‌های اسیران ایرانی در عراق منتقل شد.

 اسارت وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران سر و صدای بسیاری به پا کرد اما تا ۱۱سال بعد هیچ‌کس از سرنوشت دقیق تندگویان باخبر نبود تا ‌این‌که در جریان مبادله اسرا و کشته‌شدگان ایرانی و عراقی اعلام شد پیکر شهید تندگویان به ایران باز می‌گردد و در روز ۲۹ آذر ۱۳۷۰ پیکر شهید مهندس محمدجواد تندگویان، وزیر نفت کابینه شهید رجایی بعد از گذشت ۱۱سال از اسارتش به میهن بازگردانده شد.

در ۱۱ سالی که از اسارت تا بازگشت پیکر شهید تندگویان به میهن گذشت بسیاری از مقامات از جمله شهیدان رجایی و چمران، از راه‌های مختلف تلاش کردند خبری از وضعیت وی بگیرند یا برای نجات جان وی تلاش کنند، تلاش‌هایی که البته بی‌سرانجام ماند. 

محمود ملکیان، کارشناس وقت امور اسرا وزارت خارجه در گفتگویی تفصیلی با خبرنگار فرهنگی حیات؛ درباره روند شناسایی پیکر شهید محمدجواد تندگویان و انتقال آن از عراق به ایران گفت: در گفتگوی با عراقی ها، علاوه بر کار عمومی و باقی مانده اسرا و مفقودین از موضوعات قابل طرح دیگر قضیه شهید محمد جواد تندگویان بود. بنابراین با مطرح ساختن این موضوع در قبال عراقی‌ها که آیا مطابق کنوانسیون سوم ژنو شهید محمد جواد تندگویان را دفن کرده و مشخصات او را ثبت نکرده‌اند، پاسخ طرف عراقی «بله» بود.

وی اضافه کرد: به آنها گفته شد مطابق کنوانسیون سوم ژنو، جای قبر شهید محمد جواد تندگویان برای شما عراقی ها مشخص است؟ گفتند «بله». به آنها گفتیم آیا قبر شهید محمد جواد تندگویان را به ما نشان می دهید، و پاسخ آنان این بود که این موضوع را دو روز دیگر به شما خواهیم گفت؛ چراکه از مقامات خیلی بالاتر اجازه می خواستند.

کارشناس وقت امور اسرا وزارت خارجه همچنین افزود: دو روز بعد در مورد نشان دادن قبر شهید محمدجواد تندگویان به ما جواب آنها «بله» بود. باید توجه داشت هر جا که عراقی ها از کنوانسیون سوم ژنو به شیوه ای طفره می رفتند، این عمل می توانست به معنای زنده بودن شهید محمد جواد تندگویان باشد.

وی با بیان اینکه به ادعای آنها شهادت محمدجواد تندگویان در سال ۱۹۸۷ (برابر ۱۳۶۶) بود و ما در آن مقطع زمانی، در سال ۱۹۹۰ (برابر ۱۳۶۹) قرار داشتیم، تاکید کرد: شاید برای شناخت از این شهید علائم ماندنی می‌باید جستجو می شد.آقای سیدمحمود رضا آقامیری رئیس «کمیسیون اسرا و مفقودین ایرانی جنگ تحمیلی» کار علائم برای شناسائی شهید محمد جواد تندگویان را بر عهده گرفت و بعدا به اطلاع اعضای «کمیسیون» که منهم از اعضای آن بودم، رساند.

ملکیان در ادامه خاطرنشان کرد: اظهارات آقای سیدمحمودرضا آقامیری این بود که از مشخصات ثابت بدست آمده یک مورد آن پرکردن دندان و مورد دیگر هم «مو» برداشتن (ترک برداشتن خفیف) در یکی از پاهای شهید محمدجواد تندگویان در جوانی بود.

وی با تاکید بر اینکه پدر شهید و همراهان با سفر به بغداد به دنبال شناسایی پیکر ایشان رفتند، یادآور شد: در آخر شناسائی پیکر شهید محمدجواد تندگویان توسط پدر شهید در ۲۵ آذر ۱۳۷۰ صورت پذیرفت و شناسائی در دو مرحله انجام گرفت. 

کارشناس وقت امور اسرا وزارت خارجه در این خصوص اضافه کرد: در مرحله اول شخصی را از قبر بیرون آوردند که پدر شهید تندگویان آن جسد را به‌عنوان جسد «محمد جواد تندگویان» نپذیرفت و روز بعد در حالی که هیات در حال ترک بغداد بودند، در مرحله دوم قبر دیگری را نبش کردند که جسد شهید محمد جواد تندگویان مورد شناسائی پدر شهید قرار گرفت.

وی در ادامه اظهار کرد: دندانپزشک نیز به‌همراه پدر شهید محمدجواد تندگویان و آقای مهندس سیدمحسن یحیوی (معاون و مدیر مناطق نفت خیز جنوب در زمان شهید محمدجواد تندگویان که قبلا اسیر بود) و سرپرستی هیات را آقای پرویز افشاری از سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد، برعهده داشت؛ حضور داشت و من هم در آخرین قسمت کار یعنی سفر به بغداد و شناسائی جسد شهید محمدجواد تندگویان و انتقال جسد شهید حضور نداشتم چون در ۲۳ مهر ۱۳۷۰ به ماموریت برن - سوئیس اعزام شدم.

ملکیان همچنین گفت: جسد شهید محمد جواد تندگویان وزیر اسبق نفت بعد از انجام طواف در کاظمین، نجف و کربلا در روز دوشنبه ۲۹ آذر ۱۳۷۰ از راه مُنذَریه - خسروی به ایران انتقال یافت و با هواپیما از کرمانشاه به تهران حمل شد.