به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، اربعین هم از راه رسید و طنین قافله‌ی قلب عاشوراییان بر در کربلای کرامات امام شهیدان و شاهدان، شعله بر آفاق جان و جهان انداخت و همه کائنات، سیاهپوش و سینه زن و سوگوار امامی شد که عشق از خونش آبرو گرفت و شرف و شهامت از بوسه بر رکابش بالا به بلندای تاریخ کشید. امامی که آزادگی را با شهادتش، معنا کرد و آزادی را در مکتب سرخش آزادی بخشید و در آن صحرای پربلا که به وسعت همه تاریخ انسان بود، فرمود: «هیهات منا الذله»

اینک رودهای همه تاریخ، چون ریزابه‌های رگ‌رگ خون، به اقیانوس قتلگاه امام عشق، به کربلای سراندازان و جانبازان از ازل تا ابد می‌ریزد و از شریان هر شهید، جریانی از عبودیت و عرفان، شهود و شیدایی، جذبه و دلدادگی، آفاق را چون شفق سرخ شهادت، گلگون می‌کند: «ای عشق! تو ما را به‌کجا می‌کشی ای عشق!»....

همه جا کربلاست... یک جهان، جان در آستان امام عشق و عاشورا جمع است. کربلا جغرافیای جنون شده است. قبله‌ی قلب قافله‌ی پاکبازی و قبیله‌ی سکر و سرمستی و سماع... «اشک در رقص است و ناله در سماع بر سماع و رقص، جان خواهم فشاند» هفت آسمان و کهکشان، اینجاست. منظومه‌ی عشق، چون نبض دل هر عاشق، «حسین، حسین» می‌کند... همه جا کربلاست!

ماجرای اولین زیارت اربعین تاریخ

شیخ طوسی می‌نویسد: «روز اربعین روزی است که جابر بن عبدالله انصاری صحابی پیامبر(ص) که در آن زمان نابینا شده بود از مدینه برای زیارت قبر امام (ع) به کربلا آمد و او اولین زائری بود که قبر شریف آن حضرت را زیارت کرد.»

«جابر بن عبدالله» به همراهی «عطیه»، فرزند سعد کوفی، یکی از راویان و محدثان شیعه، به‌سوی کربلا رفت. عطیه ماجرای زیارت امام حسین (ع) را اینگونه روایت می‌کند: «هنگامی که نزدیک کربلا رسیدیم، جابر در نهر فرات غسل کرد و لباس پوشید و خود را خوش‌بو ساخت. هر گامی که به‌سوی قبر مطهر امام حسین (ع) برمی

‌داشت، زبانش به ذکر و یاد خدا مشغول بود. هنگامی که نزدیک قبر رسید، گفت: دست مرا به قبر برسان. دست او را روی قبر نهادم. جابر از بسیاری غم و اندوه از هوش رفت و روی قبر افتاد. من به سر و صورتش آب پاشیدم. آن گاه که به هوش آمد، سه بار فریاد زد: «یا حسین». سپس گفت: چگونه دوستی است که پاسخ دوست خود را نمی‌دهد؟ سپس گفت: «چگونه می‌توانی پاسخ بدهی، در حالی که رگ‌های گردنت بریده شده، خونت ریخته شده و سرت از بدن جدا گشته است؟»

در ادامه کتاب اعیان الشیعه، آمده: «جابر به اطراف قبر روی گرداند و چنین گفت: سوگند به خداوندی که محمد (ص) را به پیامبری برانگیخته، ما نیز در پاداش شما شریکیم. عطیه از او پرسید: چگونه در پاداش با آنان شریکیم!؟ در حالی که شمشیری نزده‌ایم؟ حال آنکه سرهای آنان در راه خدا از تن جدا گشت و فرزندانشان یتیم و همسرانشان بیوه شدند؟. جابر پاسخ داد: ای عطیه، از حبیبم پیامبر خدا (ص) شنیدم که می‌فرمود: هرکس گروهی را دوست بدارد، روز رستاخیز در صف آنان قرار می‌گیرد و با آنان در یک مکان گرد می‌آید و هرکس رفتار گروهی را دوست داشته باشد، در پاداش یا کیفر عمل آنان شریک خواهد بود؛ سوگند به خدایی که محمد (ص) را به پیامبری برانگیخته، نیت و اعتقاد من و یارانم، همان اعتقاد و نیت حسین و یارانش است.»

عطیه، ادامه ماجرا را اینگونه بیان می‌کند: «در این هنگام، سیاهی کاروانی از سوی شام پدیدار شد! جابر گفت: «برو از این کاروان برای ما خبری بیاور، رفتم و گفتم: «جابر، برخیز و به پیشواز حرم رسول خدا (ص) بیا. اینک زین العابدین است که همراه عمه ها و خواهرانش می‌آیند. جابر با سروپای برهنه حرکت کرد. هنگامی که نزدیک امام سجاد (ع) رسید، امام به وی فرمود: آیا تو جابری؟» عرض کرد: آری. امام فرمود: جابر! در این مکان بود که مردان ما کشته شدند، کودکانمان را سر بریدند، زنانمان اسیر گشتند و خیمه های ما را آتش زدند.»

زیارت اربعین؛ تمرین و تشکلی «تمدن‌ساز» برای بسیج مقاومت جهانی اسلام

 زیارت اربعین تنها کارکرد مذهبی و مناسکی ندارد، بلکه دارای آثار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در مقیاس منطقه‌ای و جهانی است .راهپیمایی اربعین یکی از بزرگترین حرکت های معنوی جهانی محسوب می شود که از آن به عنوان قدرت جهانی جبهه مقاومت یاد می‌شود. این گردهمایی، یک همایش بزرگ انسانی، توام با اخلاق، معرفت، معنویت و فرهنگ غنی اهل بیت (ع) است.

زوایای معنوی، فرهنگی و دینی مختلف پنهان در راهپیمایی اربعین، قطعا فراتر از ظواهر آن است؛ بنابراین هرگز نباید از تفسیر صحیح این پدیده تمدنی و فرهنگی انسان‌ساز غافل شد. این تجمع و تشکل عظیم در تداوم خود به چنین دستاوردهایی منجر شده است:

۱- تقویت جبهه مقاومت جهانی اسلام و تسریع نابودی صهیونیسم بین الملل

۲-  فرصتی برای تقویت همگرایی مذاهب اسلامی

۳- گسترش روح ظلم ستیزی

۴- صدور پیام جهانی انقلاب اسلامی

۵- بزرگترین تجلی جهاد تبیین

۶- تبلور قدرت نرم جبهه مقاومت

زیارت اربعین در کلام مقتدای حکیم: نمایش جهانی اقتدار و عظمت اسلام

«این کسانی که این راه را طی کردند و این حـرکت عـاشقانه را و مؤمنانه را دارند انجام می دهند، واقعاً دارند حسنه‌ای را انجام می دهند. این یک شعار بزرگ است؛ لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللهِ؛ این بلاشک جزء شعائرالله است. جا دارد که امثال بنده که مـحرومیم از ایـن جور حرکتها، عرض بکنیم که: یَا لَیتَنَا کُنَّا مَعَکُم فَنَفُوزَ فَوزَاً عَظِیمَاً ...

همین قدر که ما ولو در اظهارات‌مان کنار یکدیگر قرار بگیریم، عظمت می بخشد به دنیای اسلام؛ عظمت می بخشد به شخصیّت امّت اسلامی؛ هرجا نـمونه هایی از این اجتماع را ما مشاهده کردیم، و لو تن‌ها، جسم‌ها در کنار هم قرار گرفتند، دیدیم انعکاس آن در دنیا مایۀ شرف و آبروی اسلام و مسلمین شد؛ مایۀ آبروی پیغمبر شد...

شما ملاحظه کردید در اربعین حسینی مـیلیونها انـسان در کنار هم قرار گرفتند؛ خود این حرکت عظیم یک جمعی از مسلمانها - البتّه مخصوص شیعه نبود، سنّی ها هم بودند - که در دنیا انعکاس پیدا کرد، تعظیم کردند؛ تجلیل کردند؛ آن را بزرگ ترین گردهمایی عـالم بـه حساب آوردند؛ چه کسانی؟ آنهایی که دارند مسائل اسلامی را رصد می کنند...

حادثۀ عجیبی بود حادثۀ امسالِ اربعین کربلا. این راه را دشمنان اسلام و دشمنان اهل بیت به خیال خود مسدود کرده بودند. بـبینید چـه حرکت عظیمی اتّفاق افتاد! وقتی حتّی جسم‌ها در کنار هم قرار می‌گیرد، این جور انعکاس پیدا می کند. اگر ما با هم باشیم، کشورهای اسلامی، ملّت‌های مسلمان - سنّی و شیعه و فِرَق مختلف تـسنّن و تـشیّع - بـا یکدیگر دلهایشان صاف باشد، نـسبت بـه یـکدیگر سوءظن نداشته باشند، سوءنیّت نداشته باشند، به یکدیگر اهانت نکنند، ببینید در دنیا چه اتّفاقی خواهد افتاد؛ چه عزّتی برای اسلام درسـت خـواهد شـد...»

اهمیت و استحباب موکد زیارت شریف اربعین

شیخ طوسی از امام حسن عسکری(ع) نقل کرده: نشانه‌های مؤمن، پنج چیز است و یکی از آنها زیارت اربعین است. علامه مجلسی در وجه استحباب زیارت اربعین آورده است که مشهور این است که سبب استحباب، بازگشت اسیران کربلا به کربلا و ملحق کردن سرهای شهدا به بدن‌هایشان توسط امام سجاد(ع)‌ است.

راهپیمایی اربعین؛ عظیم‌ترین میعادگاه جهان در چشم انداز تاریخ

به گفته برخی پژوهشگران، راهپیمایی روز اربعین از زمان ائمه معصومین (ع) در بین شیعیان رایج بوده است. سید محمدعلی قاضی طباطبائی در کتاب تحقیق در اول اربعین سیدالشهداء، زیارت امام حسین در روز اربعین را سنت و رفتار مداومِ شیعه از زمان ائمه دانسته که در زمان بنی امیه و بنی عباس نیز به این حرکت، پایبند بوده‌اند.

مراسم راهپیمایی اربعین که در اواخر قرن ۱۴ قمری از سوی رژیم بعثی عراق، ممنوع شده بود، با سقوط این حزب در ۱۳۸۲ش، بار دیگر در عراق احیا شد و پس از آن، هر ساله جمعیت بیشتری نسبت به سال قبل در آن شرکت می‌کند.

توصیه به زیارت اربعین باعث شده شیعیان به ویژه ساکنان عراق، همه ساله از نقاط مختلف به سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت را که غالباً به صورت پیاده صورت می‌گیرد، از بزرگ‌ترین راهپیمایی‌ها یا گردهمایی‌های مذهبی جهان دانسته‌اند. در سال ۱۴۰۱ شمسی/۱۴۴۴ق که پس از گذشت چند سال از شیوع کرونا، نخستین سال بدون محدودیت‌های کرونایی بود، خبرگزاری‌ها آمار زائران کربلا را بیش از ۲۱ میلیون اعلام کردند.

متن و ترجمه زیارت شریف اربعین

در دو کتاب‏ تهذیب و مصباح از صفوان جمّال روایت شده که صفوان گفت : مولایم امام صادق علیه السّلام درباره زیارت‏ اربعین به من گفت : هنگامی که قسمت قابل توجهی از روز برآمده، بخوان :

السَّلامُ عَلَی وَلِی اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَی صَفِی اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیهِ السَّلامُ عَلَی الْحُسَینِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَی أَسِیرِ الْکرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیک وَ ابْنُ وَلِیک وَ صَفِیک وَ ابْنُ صَفِیک الْفَائِزُ بِکرَامَتِک أَکرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَیتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیدا مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِدا مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِدا مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَیتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِک مِنَ الْأَوْصِیاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیک لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَک مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَی وَ شَرَی آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّی فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَک وَ أَسْخَطَ نَبِیک

وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِک أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ فَجَاهَدَهُمْ فِیک صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّی سُفِک فِی طَاعَتِک دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْنا وَبِیلا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَابا أَلِیما السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ سَیدِ الْأَوْصِیاءِ أَشْهَدُ أَنَّک أَمِینُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیدا وَ مَضَیتَ حَمِیدا وَ مُتَّ فَقِیدا مَظْلُوما شَهِیدا وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَک وَ مُهْلِک مَنْ خَذَلَک وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَک وَ أَشْهَدُ أَنَّک وَفَیتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّی أَتَاک الْیقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَک وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَک وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِک فَرَضِیتْ بِهِ

اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُک أَنِّی وَلِی لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّک کنْتَ نُورا فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ لَمْ تُنَجِّسْک الْجَاهِلِیةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْک الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّک مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّک الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِی الرَّضِی الزَّکی الْهَادِی الْمَهْدِی وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِک کلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیابِکمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یأْذَنَ اللَّهُ لَکمْ فَمَعَکمْ مَعَکمْ لا مَعَ عَدُوِّکمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیکمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِکمْ وَ أَجْسَادِکمْ وَ شَاهِدِکمْ وَ غَائِبِکمْ وَ ظَاهِرِکمْ وَ بَاطِنِکمْ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ

ترجمه فارسی زیارت اربعین:

سلام بر ولیّ خدا و حبیبش، سلام بر دوست خدا و نجیب او، سلام بر بنده‏ برگزیده خدا و فرزند برگزیده اش، سلام بر حسین مظلوم شهید، سلام بر آن دچار گرفتاریها و کشته‌ی اشکها. خدایا من گواهی می‌دهم که حسین ولیّ تو و فرزند ولیّ تو، و فرزند برگزیده تواست.‏ حسینی که به کرامتت رسیده، او را به شهادت گرامی داشته ای، و به رستگاری اختصاصش دادی، و به پاکی ولادت‏ برگزیده، و او را آقایی از آقایان، و پیشروی از پیشروان، و مدافعی از مدافعان حق قراردادی، و میراث های پیامبران را به او عطا فرمودی، و او را از میان جانشینان، حجّت بر بندگانت قرار دادی. در دعوتش جای‏ عذری باقی نگذاشت، و از خیرخواهی دریغ نورزید، و جانش را در راه تو بذل کرد، تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند، در حالی که بر علیه او به کمک هم برخاستند. کسانی که دنیا مغرورشان کرد. و بهره واقعی خود را به فرومایه‌‏تر و پست‏تر چیزی فروختند. و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند. تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند. تو را و پیامبرت را به خشم‏ آوردند.

و اطاعت کردند از میان بندگانت، اهل شکاف ‏افکنی و نفاق و بارکشان گناهان سنگین، و سزاواران آتش را. پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد، تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت.‏ خدایا آنان را لعنت کن؛ لعنتی سنگین، و عذابشان کن عذابی دردناک. سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام‏ بر تو ای فرزند سرور جانشینان، شهادت می‌دهم که تو امین خدا و فرزند امین او هستی. خوشبخت زیستی، و ستوده درگُذشتی، و از دنیا رفتی غریب و مظلوم و شهید. گواهی می‌دهم که خدا وفا کننده است آنچه را به تو وعده داده، و نابودکننده است کسانی را که از یاری‌ات دریغ ورزیدند، و عذاب کننده است کسانی را که تو را کشتند. و گواهی می‌دهم که تو به عهد خدا وفا کردی و در راهش به‏ جهاد ایستادی تا مرگ فرا رسید. پس خدا لعنت کند کسانی را که تو را کشتند و به تو ستم کردند، و این جریان را شنیدند و به آن راضی شدند.

خدای من تو را شاهد میگیرم که من دوستم با آنان‏که او را دوست دارند، و دشمن با آنان‏ که با او دشمنند، پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا،گواهی می‌دهم که تو در صلب های بلند مرتبه‏ و رحم‌های پاک نوری بودی، جاهلیت با ناپاکی هایش تو را آلوده نکرد، و از جامه های تیره و تارش‏ به تو نَپوشاند، و گواهی می‌دهم که تو از ستون‌های دین، و پایه‌های مسلمانان، و پناهگاه مردم مومنی، و گواهی می‌دهم که پیشوای نیکوکار، با تقوا، راضی به مقدرات حق، پاکیزه، هدایت کننده، و هدایت شده‌ای، و گواهی می‌دهم که امامان‏ از فرزندانت، اصل تقوا، و نشانه های هدایت، و دستگیره محکم، و حجّت بر اهل دنیا هستند و گواهی می‌دهم که من به یقین، مؤمن به شمایم، و به بازگشتتان یقین دارم، بر اساس قوانین دین، و عواقب عمل. و قلبم با قلبتان در صلح، و کارم پیرو کارتان، و یاری ام برای شما آماده است،تا خدا به شما اجازه دهد،پس با شمایم نه با دشمنانتان، درودهای خدا بر شما، و بر ارواح و پیکر هایتان، و بر حاضر و غایب‌تان، و بر ظاهر و باطنتان، آمین ای پروردگار جهانیان...

به کربلای تو....

 به کربلای تو، یک کاروان دل آوردم
امانتی که تو دادی، به منزل آوردم

هزار بار به دریای غم فرو رفتم
که چند دُرّ یتیمت، به ساحل آوردم

کبوتران حرم را ز چنگ صیادان
نجات داده و چون مرغ بسمل آوردم

بجز رقیه که از پا فتاد پیش سرت
تمام اهل حرم را به منزل آوردم

شبی به محفل ویران ما سرت شد شمع
حدیث‌ها من از آن شمع و محفل آوردم

گواه عشق خودم با تو، ای حسین عزیز
نشانه ای به سر از چوب محمل آوردم

اگر به سلسله بستند بازوی مار را
حیات خصم تو را در سلاسل آوردم

نظر به جسم کبودم فکن که دریابی
تنی رها شده از چنگ قاتل آوردم

شاعر: سید رضا مؤید