به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، هفتم مردادماه سال 1362 روز عملیات «والفجر 3» در محور عملیاتی «مهران- دهلران» است. عملیات والفجر 3 در جبهه میانی منطقه عمومی مهران، حد فاصل جنوب کانی‌سخت تا ارتفاع قلعه‌آویزان (قلاویزان) در شرق مهران انجام شد و با وجود مضایق و موانع بسیار، موفق شد تا به اهداف مهمی از قبیل پاکسازی محور عملیاتی مهران تا دهلران و تصرف ارتفاعات مرزی دست یابد.
اهداف عملیات
هدف عملیات، تسهیل تردد و تأمین امنیت در محور ارتباطی «ایلام ـ مهران ـ دهلران»، خارج کردن شهر مهران از محاصره و میدان دید و تیررس نیروهای عراقی، تصرف ارتفاعات مشرف بر این شهر و آزادسازی جاده ایلام- دهلران، تحمیل خطوط دفاعی به ارتش عراق از طریق استقرار نیروهای ایرانی روی بلندی‌های مرزی، و جلوگیری از استقرار دشمن در «دشت بدره» بود.
زمینه‌های عملیات و تشکیل «قرارگاه مشترک عملیاتی نجف اشرف»
ناکامی عملیات‌ها در مناطق جنوب ایران در سال 1362، باعث شد شیوه عملیات‌ها تغییر کند و محورهای عملیاتی به‌طرف مناطقی سوق داده شود که ارتش عراق در آنجا تجمع و تمرکز کمتری دارد. در راستای این هدف، عملیات‌های والفجر 2 و 3 در غرب کشور صورت گرفت. برای وحدت در فرماندهی و کنترل عملیات‌ها، «قرارگاه مشترک عملیاتی نجف» در غرب کشور تشکیل شد. دو قرارگاه ظفر و فتح، زیرمجموعه قرارگاه نجف قرار گرفتند. در جریان عملیات هم دو قرارگاه فرعی فتح 1 و 2 که شامل نه یگان از یگان‌های ارتش و سپاه بودند، تحت فرماندهی قرارگاه نجف قرار گرفتند. به این شکل قرارگاه نجف مسئولیت عملیات والفجر 3 را به عهده گرفت.
منطقه و موقعیت عملیاتی
عملیات والفجر 3 در جبهه میانی منطقه عمومی مهران، حد فاصل جنوب کانی‌سخت تا ارتفاع قلعه‌آویزان (قلاویزان) در شرق مهران انجام شد که مناطق زالوآب، نمکلان‌بو، پاسگاه دوراجی تا فرخ‌آباد و ارتفاع قلاویزان تا قله 175 را شامل می‌شد. بلندی‌ها در شمال منطقه، در اشغال نیروهای عراق بود. آن‌ها با تسلط بر ارتفاعات کله‌قندی و زالوآب و با ایجاد موانع مصنوعی و متنوع در خطوط پدافندی، به توان رزمی خود افزوده بودند. در قسمت جنوبی منطقه، در دشت هموار، تپه‌های قلاویزان و اطراف آن وجود داشت که در اختیار ایران بود و از موانع جبهه میانی محسوب می‌شد.
سازمان رزم و آرایش نظامی ارتش و سپاه در عملیات
سازمان رزمی عملیات از دو قرارگاه تشکیل شده بود؛ قرارگاه تاکتیکی فتح 1 و فتح 2. قرارگاه تاکتیکی فتح 1 در محور شمالی منطقه با لشکر 5 نصر و لشکر 27 محمد رسول‌الله (ص) حضور داشت؛ در محور میانی هم تیپ 21 امام رضا (ع)، لشکر 17 امام علی (ع)، تیپ 114 امیرالمؤمنین (ع)، تیپ 84 پیاده خرم‌آباد و یک گروهان از مجاهدین عراقی حضور داشتند. قرارگاه تاکتیکی فتح 2 در محور جنوبی با لشکر 41 ثارالله و لشکر 21 حمزه حضور داشت.
یک لشکر و یک گردان از نیروی زمینی ارتش نیز در این عملیات شرکت داشتند. علاوه بر آن، هوانیروز و توپخانه نیروی زمینی و خلبانان نیروی هوایی ارتش نیز نقش بسیار مؤثری در عملیات ایفا کردند.
شرح عملیات
در منطقه عملیاتی والفجر ۳ ، بمجرد غروب آفتاب (روز ۷ مرداد ۱۳۶۲) و تاریک شدن هوا، فرماندهان یگان‌ها به نیروهای خود که برخی از روز قبل در محلی مناسب از خط دشمن در استتار به سر می‌بردند، دستور حرکت به سمت خط ارتش عراق را دادند تا نیروها با نزدیک‌تر کردن خود به خط دشمن و به محض اعلام رمز عملیات، بدون فوت وقت به این خطوط حمله کنند. عملیات والفجر 3 در ساعت 3 بامداد 7 مرداد 1362، با رمز «یالله یاالله یاالله یا محمد یا علی» از سه محور آغاز شد و هفده روز طول کشید.
در ساعت ۲۳، «عزیز جعفری»؛ فرمانده قرارگاه نجف در تماسی که با فرماندهان یگان‌ها برقرار کرد به آن‌ها برای دریافت رمز عملیات اعلام آماده‌باش داد. حدود ۱۰ دقیقه بعد، یعنی ۵ دقیقه زودتر از قرار قبلی برای شروع عملیات، یکی از محورهای لشکر ۴۱ ثارالله (ع) با گشتی‌های دشمن درگیر شد و فرماندهی عملیات به‌ناچار چند دقیقه قبل از موعد مقرر رمز عملیات را اعلام کرد.
با اعلام رمز عملیات، لشکر ۵ نصر در ارتفاعات شمال منطقه برای تصرف ارتفاعات زالوآب و نمه کلان بو، تیپ ۲۱ امام رضا (ع) در سمت چپ این لشکر و یک گردان از تیپ امیرالمؤمنین (ع) و یک گردان تانک با مأموریت تأمین مرز از پاسگاه دراجی تا فرح آبادو با عنوان فتح ۱ و لشکر ۴۱ ثارالله (ع) باهدف تصرف بخش شرقی ارتفاعات قلاویزان، عملیات را شروع کردند. پس از اجرای آتش تهیه روی مواضع دشمن، نیروهای خودی پیشروی خود را آغاز کردند و بلافاصله در همه محورها با دشمن درگیر شدند.
نتایج عملیات
اگرچه خارج کردن شهر مهران و روستاهای اطراف آن از دید دشمن، بخشی از اهداف عملیات والفجر 3 بود که تحقق نیافت و در محور جنوبی نیز اهداف با ناکامی روبه‌رو شد، اما آزاد شدن مناطق شمالی و میانی عملیات و تأمین تنگه کنجانچم از موفقیت‌های عملیات به شمار می‌رود. از دیگر نتایج موفقیت‌آمیز عملیات والفجر 3 می‌توان به آزادسازی شهر و دشت مهران، تصرف ارتفاعات نمکلان‌بو و زالوآب، آزادسازی محورهای مهران به دهلران و برقراری ارتباط جبهه‌های میانی و جنوبی اشاره کرد. تعدادی از پاسگاه‌های مرزی ایران مانند رضاآباد و فرخ‌آباد و پاسگاه‌های عراق مانند زالوآب، دوراجی نیز از اشغال دشمن درآمد. روی هم‌رفته حدود سیصد کیلومتر مربع از خاک ایران آزاد شد.
براساس جمع‌بندی فرماندهان قرارگاه نجف، حدود 60 درصد از اهداف عملیات تأمین شد و تا حدودی جاده مهران- صالح‌آباد پاکسازی و بخش وسیعی از جاده، از تیررس دشمن خارج شد. در این عملیات حدود پنج هزار نفر از نیروهای دشمن، کشته و زخمی و چهارصد اسیر عراقی ثبت شده است. دویست تانک و نفربر، شش فروند بالگرد و هواپیما و تعدادی انواع خودروی دشمن منهدم شدند. ضایعات سنگینی به تجهیزات و تسلیحات عراق وارد شد و تعدادی از یگان‌های گارد مرزی و تیپ‌های پیاده و زرهی عراق منهدم شدند.
نظر شما