به گزار خبرنگار حیات؛ مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و تغییراقلیم، به خبرنگار اجتماعی حیات؛ گفت: دوشنبه اول مرداد ۱۴۰۳ گرم‌ترین روز ثبت‌شده در جهان بود، زیرا بخش‌هایی از اروپا، آسیا و آمریکای شمالی دماهای بیسابقه زیادی را تجربه کردند ۲۲ ژوئیه گرم‌ترین روز در کتاب‌های تاریخ است و بر اساس داده‌های اولیه سرویس تغییرات اقلیمی کوپرنیک (C۳S)، دمای زمین به طور متوسط به ۱۷. ۱۵ درجه سانتیگراد یا ۶۲. ۸۷ درجه فارنهایت رسید.

وی در ادامه افزود: در ابتدای مرداد ۱۴۰۳ ایران با امواج گرمایی بی‌سابقه منتسب به گرم شدن کره زمین مواجه است و دمای هوا تا سطوح تهدیدکننده زندگی افزایش یافته است. دولت در واکنش به شرایط گرمای شدید به کارهش ساعات کار و تعطیلی بعضی ادارات روی آورد و از مردم پی در پی درخواست می‌کند تا در مصرف برق صرفه‌جویی کنند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که دمای هوا در مناطق مختلف به بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و تغییراقلیم اضافه کرد: این وضعیت نه تنها منعکس‌کننده خطرات فوری ناشی از گرمای شدید است، بلکه پیامدهای گسترده‌تر تغییرات اقلیمی بر سلامت عمومی و ثبات اقتصادی را نیز منعکس می‌کند. موج گرمای کنونی در ایران بخشی از یک روند بزرگتر مرتبط با گرمایش جهانی است.

نقش صنعت در تغییر اقلیم

وی با اشاره به افزایش میانگین دمای زمین از دوران پیش از صنعتی شدن تقریباً ۱. ۲ درجه سانتیگراد، خاطرنشان کرد: رویدادهای شدید اقلیمی مکرر و شدیدتر شده‌اند. در۲۲ مورد از ۲۳ سال گذشته رکوردهای گرمایی جدیدی را به ثبت رسانده‌اند که نشان دهنده الگوی نگران‌کننده‌ای است که احتمالاً ادامه خواهد داشت مگر اینکه اقدامات قابل توجهی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و اقدامات برای انطباق و سازگاری با شرایط حاد اقلیمی انجام شود.

زارع در ادامه تصریح کرد: رفتار جت استریم کمک قابل توجهی به گرمای شدید امسال کرده است. سامانه‌های پرفشار قوی در بخش‌هایی از غرب آسیا مستقر شده‌اند و هوای گرم را به دام می‌‎اندازند و منجر به دوره‌های طولانی‌مدت دماهای شدید می‌شوند. علاوه بر این، دمای ثبت شده اقیانوس‌ها با افزایش سطح رطوبت، این شرایط را تشدید می‌کند و خنک شدن را برای افراد از طریق فرآیندهای طبیعی مانند تعریق سخت‌تر می‌کند.

وی با بیان اینکه ترکیب جت استریم و پدیده ال نینو نقش مهمی در شکل‌گیری الگوهای اقلیمی در مناطق مختلف از جمله ایران دارد، یادآور شد: جت استریم نواری از هوا با جریان سریع است که در ارتفاعات اتمسفر، معمولاً در حدود ۹۰۰۰ متری و از غرب به شرق جریان دارد و با اثر بر مسیرهای طوفان و توزیع دما به طور قابل توجهی بر الگوهای اقلیمی اثر می‌گذارد. این پدیده می‌تواند الگوهای اقلیمی عادی را در سطح جهان مختل کند و منجر به اثرهای مختلف اقلیمی مانند افزایش بارندگی یا خشکسالی در مناطق مختلف شود. در یک رویداد ال نینو، جریان معمولی از غرب به شرق جریان جت استریم را می‌تواند تغییر دهد، که ممکن است منجر به شرایط اقلیمی غیر معمول شود. به تدیریج از مات اوت ۲۰۲۴ – مرداد ۱۴۰۳- یک فاز لانینیا احتمالاً غالب می‌شود که می‌تواند پیامدهایی بر الگوهای اقلیمی جهانی، از جمله الگوهای اثرگذار بر ایران داشته باشد.

پدیده باران‌های سیل آسا

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و تغییراقلیم با تاکید بر اینکه در چین شرایطی ایران ممکن است تغییرات بارندگی به دلیل جابه‌جایی در مسیر جت استریم تجربه کند، خاطرنشان کرد: به طور معمول، ال نینو می‌تواند منجر به شرایط مرطوب‌تر در برخی از نقاط ایران و باعث ایجاد شرایط خشک‌تر در نقاط دیگر شود. اگر طوفان‌ها به دلیل موقعیت جت استریم جنوبی تحت اثر شرایط ال نینو به سمت ایران هدایت شوند، می‌تواند منجر به افزایش بارندگی و سیل احتمالی شود.

وی افزود: با افزایش دما، خطرات مرتبط با قرار گرفتن در معرض گرما نیز افزایش می‌یابد. سازمان جهانی بهداشت خاطرنشان کرده است که حتی افزایش جزئی بالاتر از میانگین فصلی می‌تواند منجر به افزایش نرخ مرگ و میر شود. به طور خاص در ایران، با افزایش گزارش شده در پذیرش بیمارستان‌ها مربوط به بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌هایی که در اثر گرما تشدید می‌شوند. به ویژه جمعیت‌های آسیب‌پذیر، از جمله سالمندان و آن‌هایی که از قبل شرایط سلامتی دارند، در معرض خطر هستند. پذیرش بیماران قلبی در این شزایط حدود ۱۰ درصد در موج گرمای اخیر افزایش یافته است. همچنین ده‌ها نفر از گرمازدگی یا عوارض مرتبط با آن آسیب دیده‌اند.

تاثیر مخرب برروی کشاورزی

زارع با اشاره اینکه در ایران، کشاورزان با چالش‌های شدیدی روبرو هستند چرا که بخش کشاورزی حدود ۹۰ درصد از منابع آب شیرین ایران را مصرف می‌کند که در حال حاضر به دلیل سوء مدیریت و اثرهای اقلیمی مانند خشکسالی و سیل تحت فشار قرار گرفته، تصریح کرد: سازگاری بلندمدت با شرایط حاد اقلیمی تنها با توسعه سیاست‌هایی با هدف کاهش اتکا به سوخت‌های فسیلی و در عین حال تقویت شیوه‌های مدیریت آب برای کاهش اثرهای مخرب آتی‌ی ممکن می‌شود. گرمایش جهانی بدون همکاری بین‌المللی قابل توجه در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ادامه دارد، کشورهایی مانند ایران با چالش‌های اقلیمی شدیدتری مواجه خواهند شد.

وی صحبت‌هایش را اینگونه ادامه داد: سرویس تغییرات اقلیمی کوپرنیک روز چهارشنبه سوم مرداد ۱۴۰۳ اعلام کرد که میانگین دمای هوای سطحی جهانی در ۲۲ ژوئیه به ۱۷. ۱۵ درجه سانتیگراد - یا ۰. ۰۶ درجه سانتیگراد بالاتر از رکوردی که یک روز قبل ثبت شده بود، افزایش یافت. علم اقلیم‌شناسی آب و هوا به ما می‌گوید اگر جهان به سوزاندن زغال‌سنگ، نفت و گاز ادامه دهد، افزایش دمای زمین ادامه دار خواهد بود.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و تغییراقلیم همچنین گفت: با تشدید اثرات تغییرات اقلیمی، الگوهای آب و هوایی شدیدتر می‌شوند و موج گرما، خشکسالی، طوفان‌های شدید و سیل‌ها بر بسیاری از نقاط کره زمین اثر می‌گذارند. اروپا در سال گذشته موج گرمای شدیدی را تجربه کرد که منجر به آتش سوزی‌های شدید جنگلی به دلیل الگوی ال نینو شد که اقیانوس آرام را گرم می‌کند. این آت سوزی‌ها در سال جاری در رشته کوه‌های زاگرس به صورت مکرر در ایران در حال وقوع است.