به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، در پی وقوع سانحه دلخراش و جانکاه شهادت رئیس جمهور مردمی و خدمتگذار؛ آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی و همراهان این پرواز، وزیر امور خارجه آقای دکتر حسین امیرعبداللهیان، آیت الله آل هاشم امام جمعه محبوب تبریز، استاندار آذربایجان شرقی و شماری دیگر از خادمان مردم، نگاهی می‌اندازیم به سوانحی که در طول یک قرن اخیر، به کشته شدن روسای جمهور و نخست وزیران کشورهای مختلف دنیا منجر شده است:

از ۱۹۳۶ میلادی که نخستین مورد این سوانح اتفاق افتاده و ثبت شد تا روز یکشنبه سی‌اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۳ که ملت ایران رئیس جمهور خود را در راه خدمت از دست دادند و به سوگش نشستند، ۲۷ مقام عالی‌رتبه جهانی جان خود را از دست داده‌اند که به طور گذرا از نظر می‌گذرانیم:

* آدولف دوم، پادشاه شامبرگ و لیپه: محل سقوط: مکزیک، سال ۱۹۳۶

* اروید لیندمان، نخست وزیر سوئد: محل سقوط: انگلستان، سال ۱۹۳۶

* خوزه فلیکس استگارییا، رئیس جمهور پاراگوئه: محل سقوط: پاراگوئه، ساعت ۱۹۴۰

افسر نظامی و سیاستمدار پاراگوئه بود که از سال ۱۹۳۹ تا زمان مرگش در سانحه هوایی در ۷ سپتامبر ۱۹۴۰ به عنوان سی‌وچهارمین رئیس‌جمهور پاراگوئه خدمت کرد. او نقش فرمانده کل ارتش پاراگوئه را در طول جنگ چاکو، برعهده داشت. او به‌عنوان یکی از افسران نظامی ارتش پاراگوئه که پاراگوئه را در جنگ چاکو علیه بولیوی به پیروزی رساند، به‌عنوان یک استراتژیست نظامی برجسته در طول درگیری‌های مسلحانه شناخته می‌شود و یک قهرمان جنگ به حساب می‌آمد.

* ولادیسلاو سیکورسکی، نخست وزیر دولت در تبعید لهستان: محل سقوط: فیلیپین، سال۱۹۴۳

وی از دسامبر ۱۹۲۲ تا مه ۱۹۲۳ نخست‌وزیر جمهوری دوم لهستان و از سپتامبر ۱۹۳۹ تا ژوئیه ۱۹۴۳ نخست‌وزیر دولت در تبعید لهستان بود، وی در ۴ ژوئیه ۱۹۴۳ در یک سانحه هوایی درگذشت.

* رامون مگسیسی، رئیس جمهور جمهوری سوم فیلیپین: محل سقوط: فیلیپین، سال ۱۹۵۷

هفتمین رئیس جمهور فیلیپین (۱۹۵۳-۱۹۵۷) بود که بیشتر به دلیل شکست دادن موفقیت آمیز جنبش کمونیست‌ها و جذابیت مردمی‌اش شناخته می‌شد دولتمرد فیلیپینی بود که از ۳۰ دسامبر ۱۹۵۳ تا زمان مرگش در یک فاجعه سقوط هواپیما در ۱۷ مارس ۱۹۵۷ به‌عنوان هفتمین رئیس‌جمهور فیلیپین خدمت کرد. در ۱۶ مارس ۱۹۵۷، مگسیسی مانیل را به مقصد سبوسیتی ترک کرد.

در همان شب، حدود ساعت ۱:۰۰ بامداد به وقت محلی، او سوار هواپیمای ریاست‌جمهوری به مقصد مانیل شد. در ساعات اولیه بامداد ۱۷ مارس، این هواپیما مفقود شد. در اواخر بعدازظهر، روزنامه‌ها گزارش دادند که هواپیما در کوه Manunggal در سبو سقوط کرده است و ۳۶ نفر از ۵۶ سرنشین آن کشته شده‌اند.

* نریو راموس، رئیس جمهور برزیل: محل سقوط: برزیل، سال ۱۹۵۸

پس از بحران سیاسی که به خودکشی رئیس جمهور گتولیو وارگاس و استیضاح معاون کارلوس لوز و رئیس کافه فیلهو منجر شد، مدت کوتاهی به عنوان رئیس جمهور موقت برزیل خدمت کرد. راموس آخرین رئیس‌جمهوری بود که در امپراتوری برزیل متولد شد. نرو راموس در ۱۶ ژوئن ۱۹۵۸ در یک سانحه هواپیمایی نزدیکی فرودگاه بین المللی کوریتیبا برزیل جان باخت.

* بارتلمی بوگاندا، نخست وزیر سابق آفریقای مرکزی: محل سقوط: آفریقای مرکزی، سال ۱۹۵۹

به عنوان اولین نخست وزیر جمهوری آفریقای مرکزی به‌عنوان یک منطقه خودمختار خدمت کرد. در ۲۹ مارس ۱۹۵۹ برای پرواز به بانگی محل مبارزات انتخاباتی خود سوار بر هواپیما شد و ناگهان در میان راه هواپیما ناپدید شد و لاشه آن روز بعد در منطقه بودا کشف شد. هر چهار خدمه و پنج مسافر، از جمله رئیس اطلاعات دولت و یکی از اعضای مجلس، کشته شدند.

* داگ هامرشولد، دومین دبیرکل سازمان ملل متحد: محل سقوط: آفریقای مرکزی، سال ۱۹۶۱

هامرشولد، دیپلمات سوئدی و دبیر کل وقت سازمان ملل که در آفریقا سرگرم حل مساله کنگو بود ۱۸ سپتامبر ۱۹۶۱ (در ساعات شب) بر اثر انفجار هواپیمایش بر فراز رودزیای شمالی مستعمره وقت انگلستان (زیمبابوه امروز) کشته شد. شایعه توطئه قتل هامر شولدکه مورخان از او به‌عنوان بهترین دبیرکل سازمان ملل یاد کرده اند هنوز منتفی نشده است.

در آن شب هامر شولد و همراهان با یک هواپیمای دی سی ـ ۶ به منظور مذاکره رو در روی با چومبه که ایالت کاتانگا را از جمهوری کنگو جدا کرده بود و باعث یک جنگ داخلی شده بود عازم ندولا در رودزیای شمالی بود. به هامر شولد گفته شده بود که به علت ناامنی، از پرواز در ساعات روز خودداری کند. در این سانحه، تنها یکی از افراد گارد محافظ هامر شولد زنده مانده بود که گفته بود پیش از سقوط هواپیما صدای چند انفجار را شنیده بود.

کمپانی‌های بین‌المللی الماس چومبه را تشویق به تجزیه کنگو کرده بودند تا در جریان استقلال این کشور به منافع آنها آسیب نرسد. هنوز این توطئه در آن منطقه از جهان پایان نیافته است و کشمکش آنگولا دنباله همان بود. پس از هامرشولد «اوتانت» نماینده کشور برمه (میانمار) دبیر کل سازمان ملل شد. از آن پس سعی شد که مردان قدرتمند به دبیرکلی سازمان انتخاب نشوند!

* عبدالسلام عارف، رئیس جمهوری عراق: محل سقوط: عراق، سال ۱۹۶۶

رئیس‌جمهور سابق کشور عراق بین سال‌های ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۶ بود؛ سرهنگ عبدالسلام عارف در ۸ فوریه ۱۹۶۳ با کودتا علیه عبدالکریم قاسم قدرت را در دست گرفت و اعضای حزب بعث عراق را وارد کابینه‌ خود کرد. عارف در سال ۱۹۶۶ در یک حادثه مشکوک هوایی کشته شد و برادرش عبدالرحمن عارف به قدرت رسید.

* اومبرتو ده آلنکار کاستاندو برانکو، رئیس جمهور برزیل: محل سقوط: برزیل، سال ۱۹۶۷

 یک رهبر نظامی و دولتمرد برزیلی بود. او به‌عنوان اولین رئیس‌جمهور دیکتاتوری نظامی برزیل پس از کودتای نظامی ۱۹۶۴ بر سر کار آمد.

او عضو جناح لیبرال «قانون‌گرا» در رژیم بود. چهار ماه پس از ترک ریاست‌جمهوری، کاستلو برانکو در ۱۸ ژوئیه ۱۹۶۷ در یک برخورد هوایی با هواپیمای پایپر PA-۲۳ در نزدیکی فورتالزا جان باخت.

* رنه بارینتوس، رئیس جمهور بولیوی: محل سقوط: بولیوی، سال ۱۹۶۹

یک افسر نظامی و سیاستمدار بولیوی بود که به عنوان چهل و هفتمین رئیس جمهور بولیوی دو بار از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۶ و از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۹ به عنوان چهل و هفتمین رئیس جمهور بولیوی خدمت کرد. از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۶ با آلفردو اواندو رئیس جمهور مشترک بود و قبل از آن در سال ۱۹۶۴ به عنوان سی امین معاون رئیس جمهور بولیوی خدمت کرد. وی در ۲۷ آوریل ۱۹۶۹، در سقوط هلیکوپتر کشته شد. این سانحه به عنوان یک ترور مطرح شده است اما هرگز به اثبات نرسید.

* لین بیائو وزیر دفاع چین و جانشین مائو رهبر چین: محل سقوط: مغولستان، سال ۱۹۷۱

لین بیائو، نایب رئیس حزب کمونیست چین سال ۱۹۷۱ در یک سانحه هوایی کشته شد. او فرمانده‌ای شناخته‌شده در دوران ظهور حزب کمونیست و در طول جنگ علیه ژاپن و نبرد با ملی‌گرایان در کشورش بود. این سیاستمدار سرشناس و رهبر نظامی چین در درون حزب کمونیست به قدرت رسید. با این حال، همانطور که در گزارش سی‌ان‌ان به آن اشاره شده «اگرچه لین ممکن است در تمام نبردهای نظامی خود پیروز شده باشد، اما سرانجام در نبردی از نوع دیگر برآمده از حلقه درونی حزب کمونیست شکست خورد.»

روایت رسمی چین همچنان این است که او پس از آنکه نقشه‌اش برای تررو مائو به شکست انجامید در جریان یک سانحه هوایی در مغولستان جان باخت. هواپیمای حامل او، یک هاوکر سیدلی تریدنت اچ‌اس-۱۲۱ بود که در مغولستان سقوط کرد؛ هنوز مشخص نیست که در طول پرواز چه اتفاقی افتاده و او چگونه کشته شده است.

* ژوئل راکوتومالالا، نخست وزیر ماداگاسکار: محل سقوط: ماداگاسکار، سال ۱۹۷۶

یک افسر نظامی و سیاستمدار مالاگاسی بود. سرهنگ نیروهای مسلح خلق ماداگاسکار، او از ۱۳ ژانویه ۱۹۷۶ تا زمان مرگش نخست وزیر جمهوری دموکراتیک ماداگاسکار بود، او در ۳۰ ژوئیه ۱۹۷۶ آخرین ماه حضور نیروهای مسلح فرانسه در ماداگاسکار، در سانحه یک هلیکوپتر ترابری در طی یک پرواز کوتاه به همراه رئیس ستاد ارتش آلفونس راکوتونیراینی جان باخت.

* جمال بیجدیچ، نخست وزیر یوگوسلاوی: محل سقوط: یوگوسلاوی، سال ۱۹۷۷

سیاستمدار بوسنیایی و یوگسلاوی بود که از ژوئیه ۱۹۷۱ تا زمان مرگش در یک هواپیمای کراش، نخست وزیر یوگسلاوی بود. او همچنین به عنوان وزیر کشور از ژوئیه تا دسامبر ۱۹۷۱ خدمت کرد. بیجدیچ همچنین از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۱ رئیس مجلس مردمی بوسنی و هرزگوین بود.

* احمد ولد بوسیف، نخست وزیر موریتانی: محل سقوط: سنگال، سال ۱۹۷۹

یک افسر نظامی و رهبر سیاسی موریتانی بود. در ۶ آوریل ۱۹۷۹، او در یک کودتا به همراه سرهنگ محمد خونا ولد حیدالله و سایر افسران قدرت را به دست گرفت و سرهنگ مصطفی ولد سالک را از قدرت واقعی بیرون کرد، اما تا ۳ ژوئن در موقعیت نمادین خود بدون هیچ قدرت واقعی باقی ماند، سپس دومین نخست وزیر موریتانی در دولت جدید شد و ماه بعد در یک سانحه هوایی در سواحل داکار، سنگال جان باخت.

* فرانسیسکو دی سا کارنیرو، نخست وزیر پرتغال: محل سقوط: پرتغال، سال ۱۹۸۰

 سیاستمدار پرتغالی بود که یکی از بنیانگذاران و اولین رهبر حزب سوسیال‌دموکرات در این کشور بود. او در سال ۱۹۸۰ به مدت یازده ماه نخست‌وزیر پرتغال بود تا اینکه در ۴ دسامبر ۱۹۸۰ در یک سانحه هوایی در کاماراته درگذشت.

* جیمی رولدز آگویلرا، رئیس جمهور اکوادور: محل سقوط: اکوادور، سال ۱۹۸۱

 سیاستمدار اکوادوری بود که از ۱۰ اوت ۱۹۷۹ تا زمان مرگش در ۲۴ مه ۱۹۸۱ سی‌وسومین رئیس‌جمهور اکوادور بود. در دوره کوتاه مسئولیت خود، او به دلیل موضع قاطع‌اش در مورد حقوق بشر مشهور شد. این موضع او منجر به درگیری با سایر دولت‌های آمریکای لاتین و روابط ضعیف با دولت رونالد ریگان در ایالات متحده شد.

در روز یکشنبه ۲۴ مه ۱۹۸۱، هواپیمایی که او با آن سفر می‌کرد، سقوط کرد و همه مسافران از جمله رولدز و همسرش کشته شدند. بحث و جدل پیرامون دلایل سقوط، از جمله عدم وجود جعبه سیاه به میان آمد. در سال ۲۰۱۵ نیز تحقیقات درباره این سقوط دوباره آغاز شد.

* عمر توریخوس، رهبر و رئیس ارتش پاناما: محل سقوط: پاناما، سال ۱۹۸۱

این سیاست‌مدار پاناما، در تاریخ ۳۱ ژوئیه ۱۹۸۱ در سانحه سقوط هواپیمایش در نزدیکی پنونومه جان باخت .او با یک فروند هواپیمای دو موتوره DHC-۶ از نیروی هوایی پاناما در حال پرواز بود. گزارش مفقود شدن هواپیما با تأخیر یک روزه اعلام شد و یافتن محل سقوط نیز چند روز به طول انجامید.

توریخوس سیاستمداری بود که مذاکره با ایالات متحده برای واگذاری کنترل کانال پاناما به کشورش را رهبری می‌کرد؛ مرگ او زمینه‌ساز شکل‌گیری تئوری‌های توطئه شد .برای مثال، سال‌ها بعد، وکیل مدافع مانوئل آنتونیو نوریگا، دیکتاتور پاناما ادعا کرد که وی اطلاعاتی در اختیار دارد که نشان می‌دهد توطئه‌ای برای قتل توریخوس در جریان بوده است. با این حال، هیچ مدرک و شواهدی برای اثبات این توطئه وجود ندارد.

* سامورا ماشل، رئیس جمهور موزامبیک: محل سقوط: آفریقای جنوبی، سال ۱۹۸۶

سامورا ماشل، رئیس جمهوری موزامبیک ۱۹ اکتبر ۱۹۸۶ در سانحه سقوط هواپیما جان باخت. او با یک فروند جت مسافربری توپولف تو-۱۳۴ ساخت شوروی در حال پرواز بود که خدمه آن نیز اهل شوروی بودند. در این حادثه، ۳۴ نفر جان خود را از دست دادند و تنها ۱۰ نفر زنده ماندند. تعدادی از مقامات ارشد دولت ماچل نیز در میان کشته‌شدگان بودند .تحقیقات نشان داد که خدمه هواپیما اخطار مربوط به پایین بودن ارتفاع را نادیده گرفته‌اند.

با این حال، در آن زمان برخی توطئه‌هایی را مطرح کردند که حاکی از دخالت آفریقای جنوبی در این سانحه بود .این پرواز قرار بود از موزامبیک به زامبیا برود، با این حال در آفریقای جنوبی سقوط کرد که همین موضوع به شکل‌گیری تئوری‌های توطئه دامن زد .سسیل مارگو، قاضی دیوان عالی آفریقای جنوبی که ریاست کمیسیون بین‌المللی بررسی‌کننده‌ی این سانحه را برعهده داشت، پس از سقوط هواپیما گفت: «تصمیم به ادامه کاهش ارتفاع در حالی که نمی‌دانستند کجا هستند، غیرقابل بخشش است.»

* رشید کرامی، نخست وزیر لبنان: محل سقوط: لبنان، سال ۱۹۷۸

به عنوان شخصیتی که بخشی از تاریخ لبنان در نیمه دوم قرن بیستم با حیات سیاسی وی عجین شده است.کرامی در طول حیات خود، ۱۰ بار به عنوان نخست وزیر مامور تشکیل کابینه شد و در این دوران، ریاست اکثر کابینه‏ های لبنان را در بحرانی ‏ترین شرایط تاریخ سیاسی لبنان برعهده گرفت. شید کرامی تا پایان عمر ۶۶ ساله خود اداره لبنان را برعهده داشت تا این‏که در اول ژوئن ۱۹۸۷م، در حالی که از طرابلس عازم بیروت بود، بالگرد وی هدف آتش نیروهای فالانژ قرار گرفت و کشته شد.

* محمد ضیاءالحق، رئیس جمهور پاکستان: محل سقوط: پاکستان، سال ۱۹۸۸

محمد ضیاءالحق، رئیس جمهوری پاکستان ۱۷ آگوست ۱۹۸۸ در جریان یک سانحه هوایی جان باخت. هواپیمای حامل او در نزدیکی بهاولپور، شهری در ایالت پنجاب پاکستان سقوط کرد. این هواپیما قرار بود مسافتی ۶۰۰ کیلومتری را تا اسلام‌آباد طی کند. هواپیمای حامل ضیاءالحق هنگام سقوط ۳۰ نفر سرنشین داشت که از میان آنها می‌توان به چهره‌هایی چون آرنولد رافل، سفیر وقت آمریکا در پاکستان، رئیس هیئت نظامی آمریکا در پاکستان و تعدادی از افسران ارشد ارتش پاکستان اشاره کرد. این هواپیما یک فروند سی-۱۳۰ بود.

مرگ ژنرال ضیاءالحق در زمانی رخ داد که روابط آمریکا و پاکستان از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار بود. این حادثه همزمان با جنگ علیه شوروی در افغانستان اتفاق افتاد. کشته شدن تعداد زیادی از افراد مهم در این سانحه منجر به شکل‌گیری تئوری‌های توطئه شد. محمد ضیاءالحق سیاستمداری راست‌گرا بود که به حمایت از گروه‌های افراطی اسلامی و متحول کردن پاکستان شناخته می‌شود.

* بوریس ترایکوفسکی، رئیس‌جمهور مقدونیه شمالی: محل سقوط: بوسنی هرزگوین، سال ۲۰۰۴

سیاستمدار اهل مقدونیه بود که از سال ۱۹۹۹ تا زمان مرگش در سال ۲۰۰۴ در یک سانحه هوایی به‌عنوان دومین رئیس‌جمهور مقدونیه خدمت کرد. ترایکوفسکی در ۲۶ فوریه ۲۰۰۴ در یک سانحه هوایی در مسیر یک کنفرانس اقتصادی در موستار بوسنی و هرزگوین درگذشت. این هواپیما در مه غلیظ و باران شدید در دامنه کوهی در جنوب شرقی هرزگوین، در نزدیکی روستاهای پوپلات و ورسنیک در هشت مایلی جنوب شرقی موستار سقوط کرد.

* جان گارنگ، رئیس جمهوری سودان جنوبی: محل سقوط: سودان، سال ۲۰۰۵

جان گارنگ، رهبر سودان جنوبی سال ۲۰۰۵ در سانحه سقوط هلیکوپتر جان خود را از دست داد. او در طول مبارزه‌ی سودان جنوبی برای رهایی از حاکمیت سودان که آنرا «ظالمانه» می‌خواند، ارتش/جنبش آزادیبخش خلق سودان را رهبری می‌کرد که امروزه با نام «نیروهای دفاعی خلق سودان جنوبی» شناخته می‌شود. گارنگ در زمان سقوط، با یک فروند هلیکوپتر Mi-۱۷۲ متعلق به نهاد ریاست جمهوری اوگاندا در حال سفر بود.

بالگرد حامل جان گارانگ که برای ملاقات با یووری موسوینی، رئیس جمهوری اوگاندا عازم این کشور شده بود، حین بازگشت به سودان جنوبی دچار سانحه شد .گارنگ بدون اطلاع قبلی درباره مقصد سفر خود اقدام به پرواز کرد که این موضوع منجر به صرف زمان زیاد برای جستجوی هلیکوپتر و همچنین شکل‌گیری شایعاتی دربارهٔ علت احتمالی سقوط شد .با این وجود، مقامات علت سقوط را برخورد هلیکوپتر با کوه‌ به دلیل شرایط بد آب و هوایی اعلام کردند. در این سانحه، هفت خدمه‌ی اهل اوگاندا به همراه شش نفر از همراهان گارنگ کشته شدند.

* لخ الکساندر کاچینسکی، رئیس‌جمهور لهستان: محل سقوط: روسیه، سال ۲۰۱۰

سیاستمدار لهستانی بود که از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ شهردار ورشو و از سال ۲۰۰۵ تا زمان مرگش در سال ۲۰۱۰ رئیس‌جمهور لهستان بود. در ۱۰ آوریل ۲۰۱۰، هواپیمای توپولوف Tu-۱۵۴M حامل لخ کاچینسکی، همسرش ماریا کاچینسکی و سایر اعضای یک هیئت لهستانی از ورشو برای شرکت در مراسم بزرگداشت قتل‌عام کاتین پرواز کرد.

این هواپیما هنگام نزدیک شدن به پایگاه هوایی اسمولنسک در روسیه سقوط کرد. فرماندار استان اسمولنسک در گفت‌وگو با شبکه خبری روسیه ۲۴ تایید کرد که هیچ بازمانده‌ای وجود ندارد. ۹۶ نفر از جمله بسیاری از بالاترین مقام‌های نظامی و غیرنظامی لهستان در این سقوط کشته شدند.

* سباستین پینه‌را، رئیس جمهوری شیلی: محل سقوط: شیلی، سال ۲۰۲۴

سباستین پینه‌را رئیس جمهوری سابق شیلی اوایل فوریه سال جاری در جریان سانحه سقوط بالگرد حامل وی و سه تن دیگر از همراهانش در دریاچه‌ای واقع در جنوب این کشور جان باخت. بنا به برخی گزارش‌های تایید نشده، آقای پینه‌را، رئیس جمهوری ۷۴ ساله سابق شیلی که نقش مهمی در هدایت عملیات نجات ۳۳ معدنچی کشورش داشت، خود، هدایت این بالگرد را برعهده داشت.

و سرانجام: «شهید جمهور»، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، محل سقوط: منطقه ورزقان تبریز، سال ۱۴۰۳

هشتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران (از سال ۱۴۰۰ تا اردیبهشت ۱۴۰۳) روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ پس از افتتاح سد «قیز قلعه‌سی» در مسیر افتتاح پروژه «ارتقای کیفیت پالایشگاه تبریز» در منطقه ورزقان دچار سانحه سقوط بالگرد شد و در شب ولادت هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت، به درجه رفیع شهادت نایل آمد. این آخرین سانحه هوایی جهان که منجر به سقوط و از میان رفتن عالیرتبه ترین مقام اجرایی یک کشور شد، متاسفانه برای ملت ایران فقدانی جانسوز و تاثرانگیز بجا گذاشت و رئیس جمهوری که اسوه مردمی بودن و الگوی خدمت خالصانه بود، جان خود را فدای این آرمان بلند و مقدس نمود. روحش شاد و در جوار امامی که او مفتخر به پوشیدن لباس خادمی اش بود، متنعم از کرامت باد.