به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات؛ سریال درام - تاریخی «حشاشین» یکی از موفقیت‌های بزرگ کشورهای عربی در ماه رمضان بود که ستارگان بسیاری همچون کریم عبدالعزیز، نیکلاس مواد و فتحی عبدالوهاب در آن به ایفای نقش پرداختند؛ همچنین عبدالرحیم کمال نویسنده و پیتر میمی کارگردان این سریال هستنند. 

«حشاشین» به چه موضوعاتی پرداخته است؟  

«حشاشین» به‌صورت خلاصه داستان زندگینامه حسن صباح و اسماعیلیان نزاری است؛ در این درام تاریخی حسن صباح با خواجه نظام‌الملک، نخست‌وزیر دربار سلجوقی و عمر خیام در یک دوره زمانی بوده و روابط آنها به شدت آلوده به افسانه مورد بررسی قرار گرفته است.

در این سریال بیننده با سه کشور ایران، مصر و ماوراء‌النهر قرن یازدهم برخورد خواهند داشت؛ همچنین فرقه مرموزی که توسط حسن صباح تاسیس شد تا پایه حکومت‌های بزرگ را به لرزه درآورد در اوج قدرت به تصویر درآمده است.

ساخت سریال با موضوعات ایرانی توسط کمپانی‌های عرب

این نکته را باید در نظر داشت که ساخت سریال‌های تاریخی ایرانی توسط کمپانی‌های عربی بدون در نظر گرفتن هدفی خاص انجام نخواهد شد. 

همچنین دور از ذهن نیست که تحریف تاریخ همیشه و در تمام زمان‌ها توسط کشورهای شرق و غرب در حال انجام است و هر کدام به‌نحوی به‌دنبال بهترین نتیجه به نفع خود هستند.

فرشته‌های مرگ یا کلیدداران بهشت

واژه «حشاشین» در دروان سلجویان به‌معنای فروشنده‌های دارو بوده است؛ مطابق روایت مارکوپولو در آن زمان در قلعه الموت که مقر این فرقه مخوف بوده است گیاهانی می‌رویید که از آن برای یاران خود استفاده می‌کردند تا بتوانند با وعده‌های رویایی مانند بهشت از یاران خود برای ترور شخصیت‌های قدرتمند همچون ملک شاه سلجوقی و یا خواجه نظام الملک طوسی استفاده کنند و قدرت زمان خود شوند.

اعتقادات این فرقه بر حسب ساخته‌ی مصریان

در این سریال شاهد آن هستیم که حسن صباح با بازیگری کریم عبدلعزیز که به عنوان حاکم فرقه همچون امامان خود را بر تمام افراد بر حق می‌داند و خود را کلیددار بهشت معرفی می‌کند.

یکی از موارد عجیبی که در این سریال شاهد آن هستیم اطلاع حسن صباح از عالم غیب است و او زودتر از آنکه وقایع اتفاق بیفتند از نتیجه آن آگاه می‌شود. البته سریال سعی کرده نکات مثبت حسن صباح را نیز به نمایش بگذارد و نمود آن را در قصاص فرزندانش می‌بینیم. البته ناگفته نماند که در این سریال پیروان حسن صباح فریب خوردگانی معرفی می‌شوند که به علت مصرف حشیش و دیدن چند حوری بهشتی (دخترکان زندانی در الموت) سرسپرده حسن صباح شده‌اند.

چرا مصر سریال پرطرفدار«حشاشین» را ساخت؟

شاید اولین سوالی که ذهن مخاطب را درگیر کرده این است که چرا مصر سریالی بر مبنای زندگی حسن صباح ساخته است؟ برای پاسخ به این سوال باید نگاهی به تاریخ مصر و حکومت فاطمیان در این کشور داشته باشیم. جریان اسماعیلیه از مصرو با تبلیغ اسماعیلیان و خلفای فاطمی آغاز شد؛ در آن زمان مستنصر بالله حاکم دولت فاطمی بود و به شخصه پسرش نزار را حاکم این دولت اعلام کرد اما افضل شاهنشاه نخست وزیر او به شورش علیه شاه پرداخت و پسرش نزار را به قتل رساند و برادر همسرش احمدمستعلی را بر تخت پادشاهی نشاند.

حسن صباح بنیان گزار حکومت «حشاشین» با اینکه به اصول اسماعیلیه وفادار بود، بدعت‌هایی را در آن ایجاد کرد؛ وی در مصر بود که به اسماعیلیه گرایش پیدا کرد و زمانی که اسماعیلیان مصر به دو دسته تقسیم شده بودند، طرف نزار طرفدار فاطمیان بود را گرفت. حسن صباح با بازگشت به اصفهان اسماعیلیان را ترغیب کرد تا از نزار پیروی کنند.

نقدی بر سریال قاتلین یا «حشاشین»

سریال توانست نقدهای مثبتی زیادی بگیرد اما در عین حال از نقد منفی نیز عاری نبود. یکی از نقدهای مثبتی مرتبط به لحن بیان بازیگران است؛ انتخاب لحن عامیانه و امروزی توانست مخاطبان را که منتظر لحنی خشک و ادبی بودند؛ راضی کند.

جلوه‌های ویژه و انتخاب لوکیشن های جذاب نیز از دیگر نکات قوی سریال به شمار می‌رفت. در این سریال گوشه‌ای از هنر معماری ایرانی اسلامی در اصفهان قبل از مغول و صفوی، و برخی از شهرهای ماورالنهر به نمایش درآمده است.

اما از نقدهای منفی به سریال نیز می‌توان به اشتباهات تاریخی در سریال اشاره کرد. این اشتباه زمانی فاحش می‌شود که بدانیم خواجه نظام الملک، حسن صباح و عمر خیام هر یک به ترتیب از دیگری حدود 20 سال کوچک تر بوده اند و همین اختلاف سن امکان رفاقت آنها در نوجوانی و جوانی را ناممکن می‌سازد. در مجموع می‌توان گفت سریال بر پایه افسانه ها و شنیده‌ها ساخته شده و نه تاریخ.

این نگاه آغشته به افسانه را در شخصیت حسن صباح نیز می‌توان دید. شخصیتی که به علت محافظه و پنهان کاری به طور طبیعی اطلاعات کمی از او موجود است و بیشتر آنچه امروز از حسن صباح در غرب و کشورهای عربی روایت می‌شود، داستانی است که مارکوپلو از وی ساخته و پرداخته است.

به همین علت نمی‌توان در این سریال درک درست و مبتنی بر واقعیت را از زندگی حسن صباح به‌دست آورد. برای مثال در شروع سریال حسن را می‌بینیم که برای نجات از چاه به تاریکی و اهریمن پناه می‌برد و خود را تسلیم اهریمن می‌کند؛ در صورتی که در واقعیت حسن صباح انسان متدینی شناخته می‌شود.