به گزارش گروه سیاسی حیات، زمین‌لرزه‌های متعدد روزهای اخیر باعث ترس و وحشت همه مردم شده است و همین مسئله دلیلی شده تا بازار پیش‌بینی و شایعات درباره زلزله در کشور داغ شود، اما قرار گرفتن کشورمان روی کمربند زلزله علت وقوع زمین‌لرزه‌های متعدد است و بیشتر شهرهای کشور در مناطقی قرار دارند که خطر وقوع زلزله با قدرت بالا در آنها زیاد است .اخرین لرزش ایران متعلق است به شهر خوی واقع در آذربایجان غربی که به بزرگی 5.9 ریشتر ساعت 21:44 دقیقه، عمق 7 کیلومتری زمین در استان آذربایجان غربی مردم را هراسان کرد و هلال احمر آذربایجان‌غربی به حالت آماده باش درآمد.
خوی یکی از شهرهای مهم و تاریخی استان آذربایجان غربی است که در نزدیکی مرز ایران و ترکیه قرار دارد. این شهر در 140 کیلومتری شمال ارومیه قرار گرفته است
شهرهای اطراف گسل سیه چشمه در وضعیت نارنجی /آخرین اقدامات هلال‌احمر در خوی
برپایی 21 اردوگاه و اسکان اضطراری 18 هزار و 702 زلزله‌زده از اقدامات هلال احمر پس از وقوع زلزله در خوی است درواقع بعد از تایید خبر وقوع زلزله، 7 تیم ارزیاب به شهرستان خوی اعزام شده اند. همچنین پس از ارزیابی اولیه، در استان آذربایجان غربی، وضعیت قرمز و در استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل، کردستان، زنجان، قزوین، تهران، گیلان و مازندران، وضعیت نارنجی اعلام شد.که در این رابطه با تبادل اطلاعات بین مراکز فرماندهی عملیات اورژانس و سازمان راهداری کشور توسط سازمان و هلال احمر استان آذربایجان غربی در گامهای بعدی خدمات امدادی انجام شد. کولیوند رئیس جمعیت هلال‌احمر با اشاره به حضور میدانی در مناطق زلزله‌زده به همراه دبیرکل جمعیت و سرپرست سازمان امداد و نجات، گفت: اعزام 5 تیم ارزیاب ستادی از سازمان امداد و نجات، آماده‌باش تیم‌های امداد هوایی استان‌های معین و اعزام تیم های آنست از استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل، تهران، زنجان، همدان و سازمان امداد و نجات، برپایی اردوگاه‌های اسکان اضطراری در سطح شهرستان خوی در 19 منطقه و آغاز مرحله توزیع اقلام امدادی در بین آسیب دیدگان در روستاها در ساعات ابتدایی پس از زمین لرزه از اقدامات دیگر جمعیت هلال احمر در این زمین‌لرزه بوده است.
وی با اشاره به حضور 365 نیروی عملیاتی جمعیت، 15 تیم آنست و 86 خودروی عملیاتی در منطقه افزود: با تلاش بی وقفه امدادگران 4156 دستگاه چادر، 380 شعله والور، 436 بخاری برقی، 436 بسته غذای 72 ساعته،4380 تخته پتو و 1890 تخته موکت بین افراد آسیب‌دیده توزیع شده است.
گفتنی است، ارزش ریالی کل اقلام زیستی و امدادی ارسال شده به مناطق زلزله زده برای توزیع و تقویت انبارهای امدادی از شب گذشته تاکنون را 791 میلیارد و 402 میلیون و 300 هزار ریال است همچنین 3 محموله با سه پرواز از انبارهای سازملن امدادونجات و محموله‌های دیگر از استان‌های معین با وزن کلی 709 هزار و 691 کیلوگرم تاکنون به خوی ارسال شده است. این اقلام شامل 10 هزار و 854 دستگاه چادر، 12 هزار و 641 تخته پتو، 6800 تخته موکت، 21 هزار و 700 کیلوگرم نایلون، 2500 هزار والور و 9728 بسته غذایی بوده است.
از دیگر زلزله های تخریب کننده با بزرگی بیش از پنج ریشتر می توان به زلزله 17 تیر سال 98 که مسجد سلیمان را لرزانداشاره کرد. این زمین لرزه حتی استان‌های مجاور تحت تأثیر قرار داد و پس از آن مسجدسلیمان 17 بار دیگر لرزید.تعداد مصدومان این حادثه 115 نفر بوده و یک نفر هم در این حادثه جان خود را از دست داد که در این رابطه استاندار خوزستان از وجود 950 واحد تخریبی به علت وقوع زمین لرزه در شهرستان مسجدسلیمان خبر داده بود که این آمار نشان می دهد در هر زمان و مکانی که شاهد زلزله بوده ایم و به احتمال زیاد خهواهیم بود با پس لرزه های زیادی که احتمال بروز حوادث را براساس نوع بافت مسکونی از نظر جغرافیایی رادارد مواجه می شویم.
لازم به ذکر است در وقوع زلزله مسجد سلیمان در 17 تیرماه سال 98 به میزان 930 میلیارد ریال تسهیلات بدون عوض و 2 هزار و 100 میلیارد ریال با تسهیلات کم بهره به زلزله زدگان اختصاص یافت که در ادامه این تسهیلات یکهزار و 427 واحد مسکونی شهری و 93 واحد مسکونی روستایی بازسازی شد که از این تعداد تنها 400 واحد مسکونی بازسازی شد که این موضوع قابل تامل و پیگیری است.
از آنجایی که ما سالانه در کشور شاهد زلزله های متعدد هستیم که باید مجلس و دولت و همه نهادها و به خصوص مسئولان مربوط در حوزه حوادث طبیعی با تدابیر و پیشگیری های لازم آمادگی لازم را برای مدیریت و ساماندهی در حوادث در هر مقطع زمانی داشته باشند.
اما در پهنه جغرافیایی کشورمان مناطقی هم هستند که کم‌خطرتر از دیگر نقاط زلزله‌خیز محسوب می‌شوند و می‌توان از آنها به‌عنوان «مناطق سفید» زلزله نام برد.
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به اینکه مناطق کم‌خطر از نظر زلزله در کشورمان عمدتا مناطقی هستند که کسی در آنها زندگی نمی‌کند، گفت: منطقه کویر لوت یا کویر مرکزی ایران جزو مناطقی هستند که لرزه خیزی کمی دارند و کسی هم در آنجا زندگی نمی‌کند. اما نوار سنندج - سیرجان ناحیه‌ای است که شامل استان اصفهان، سنندج، اراک و همدان می‌شود که از لرزه‌خیزی پایینی برخوردار است، همچنین ناحیه جنوب اهواز به سمت آبادان و خرمشهر نیز همین وضعیت را دارد اما بقیه مناطق ایران جزو مناطق پرلرزه هستند.
کدام مناطق، مناطق سفید از نظر زلزله است؟
زارع درباره مناطق سفید یا مناطقی که کم‌لرزه هستندمی گوید: به طور مثال در اصفهان هر دو تا سه هزار سال یک زلزله 6.5 تا 7 ریشتر و هر 8 هزار سال یک زلزله بالای 7 ریشتر اتفاق می‌افتد اما در منطقه‌ای مثل جنوب البرز که تهران هم در آن جای گرفته هر 200 سال انتظار زلزله‌ای با قدرت 6.5 تا هفت ریشتر و هر سه هزار سال انتظار وقوع زمین لرزه با قدرت 7.5ریشتر را داریم. به همین دلیل به منطقه البرز منطقه خطرناک از نظر زلزله گفته می‌شود و منطقه اصفهان منطقه کم‌خطر و سفید است. از طرفی به همین دلیل است که گفته می‌شود حوالی شهر گلپایگان و نوار سنندج - سیرجان که پیش از این از شهرهای آن را نام بردم، منطقه خوبی برای سرمایه‌گذاری درازمدت و توسعه کشور محسوب می‌شوند چرا که از لرزه خیزی کمتری برخوردارند.
به گفته زارع، در نقشه ایران، 78درصد شهرها را شهرهای «لرزان» با خطر نسبی بالا تشکیل می‌دهند که در مناطق با ریسک خطر زیاد هستند. با وجود این خطر زلزله در این شهرها هم متفاوت است؛ مثلا ممکن است در یک منطقه، زلزله 6ریشتری تعداد کشته و خرابی بالایی داشته باشد اما در منطقه دیگری زلزله هفت ریشتری تعداد کشته و خرابی کمتری به بار بیاورد.
زارع در پاسخ به این سؤال که چه تعداد گسل فعال در ایران وجود دارد؟ گفت: 120گسل خطرناک در کل ایران وجود دارند. همچنین چند سامانه گسلی در کشور داریم که یک سامانه گسلی از مرز ایران و عراق در مریوان آغاز می‌شود و تا شمال بندرعباس ادامه پیدا می‌کند که طولانی‌ترین سامانه گسلی کشورمان است. گسل بعدی گسل مکران است که در ساحل دریای عمان و در جنوب شرقی کشورمان واقع شده و زلزله‌های هشت ریشتری در آن اتفاق می‌افتد (7آذر 1324وقوع زلزله 8.2ریشتری)که احتمال وقوع زلزله‌ای با شدت 9ریشتر هم در آن وجود دارد. گسل بعدی گسل قطر - کازرون است که دارای چند قطعه ازجمله گسل‌های برازجان، کنارتخته، کازرون و دناست که این گسل تغییراتی را در کف خلیج‌فارس ایجاد کرده است.
زارع درخصوص تاب آوری شهرها در زمان وقوع زلزله نیز گفت: تاب‌آوری شهرها در زمان وقوع زمین‌لرزه‌ها مشخص نیست و فقط می‌دانیم که مثلا شهرهای تهران، تبریز و مشهد در زمان وقوع زلزله ریسک و خطرپذیری بالاتری نسبت به دیگر شهرها دارند چرا که هم جمعیت بیشتر و هم لرزه‌خیزی بالاتری دارند. در عین حال اصفهان لرزه‌خیزی کمتری نسبت به این شهر دارد اما اگر مثلا در 50کیلومتری اصفهان زمین لرزه بزرگی اتفاق بیفتد نمی‌دانیم چه اتفاقی در این شهر می‌افتد. سلسله جبال البرز هم با توجه به سابقه لرزه‌های قبلی ازجمله زلزله منجیل و زلزله سال 1830شمیرانات و زلزله سال 1865البرز، محل فوق‌العاده خطرناک و لرزه‌خیزی است.
امضای تفاهمنامه با ایتالیایی‌ها درخصوص راه‌اندازی سیستم هشدار سریع زلزله
معاون پژوهش و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله از امضای تفاهمنامه با ایتالیا درخصوص نصب و راه‌اندازی سیستم‌های هشدار سریع گفت: این سیستم‌ها توانایی این را دارند که بسته به فاصله موقعیت مکانی زمین لرزه، از چند ثانیه قبل از وقوع زمین لرزه، با تعیین موقعیت و بزرگی، هشدار لازم را ارسال کنند. این هشدار برای قطع بعضی از شریان‌های حیاتی چون سیستم گاز شهری، آب و برق بسیار مؤثر و کارآمد هستند و نقش بسیار زیادی در کاهش خسارات و تلفات جانی ناشی از وقوع زمین لرزه‌های بزرگ دارند.
وی درخصوص نحوه اطلاع‌رسانی در زمان زلزله گفت: اگر سامانه‌های هشدار روی گسل‌های اطراف تهران نصب و راه‌اندازی شود، پس از وقوع زلزله و پیش از رسیدن امواج برشی به شهر که مخرب هستند، اطلاعات لازم به‌صورت رادیویی به تهران ارسال خواهند شد که می‌توانند با اتصال به شبکه‌های شریان‌های حیاتی منجر به توقف بلافاصله آنها و یا اطلاع‌رسانی به مردم شود. البته با توجه به فاصله نه‌چندان زیاد گسل‌های فعال در گستره تهران، این هشدار حداکثر می‌تواند 10تا 15ثانیه زودتر از رسید امواج زلزله اعلام شود.
رفتار گسل‌های تهران چگونه خواهد بود؟
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی درخصوص مناطق پرخطر تهران در زمان وقوع زلزله گفت: بسته به اینکه کدام‌یک از گسل‌های تهران فعال شود میزان خرابی در مناطق متفاوت است اما به‌دلیل بافت سنتی و قدیمی این مناطق و سطح بالای آب‌های زیرزمینی، بافت فرسوده و تراکم جمعیت بیشتر که در مناطق9 تا 20تهران شاهد هستیم این مناطق جزو مناطقی هستند که ریسک آسیب‌پذیری و خطرپذیری بیشتری در زمان وقوع زلزله دارند. این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی گفت: گسل‌های تهران در پهنه شمالی و جنوبی تهران بیشتر واقع شده‌اند. گسل مشا در فاصله 35کیلومتری شمال تهران در روستای کلان از توابع لواسان است که با گسل شمال تهران تلاقی دارد و این منطقه یک منطقه خطرناک برای زمان وقوع زلزله است.
در 10کیلومتری این گسل شهر پردیس را داریم که ساخت و سازهای زیادی در آن انجام شده و جمعیت زیادی هم دارد که در این پهنه احتمال تکان‌های شدید و از هم گسیختگی سطح زمین بیشتر است. اما نکته‌ای که نباید به آن بی‌توجه بود این است که در تهران ساختمان‌ها و برج‌ها در روی گسل شمال تهران بنا شده‌اند و در زمان وقوع لرزش در این گسل با خرابی‌های زیاد مواجه خواهیم بود. گسل شمال به‌دلیل برج‌سازی‌‌های فراوانی که در این منطقه انجام شده و کوچه‌ها هم تنگ است احتمال اینکه ماشین‌های آتش‌نشانی و اضطراری نتوانند خودشان را وارد کوچه‌ها کنند، هست. با وجود اینکه تراکم در این منطقه کم است ولی برج‌سازی زیاد است. گسل جنوب هم به‌دلیل بافت فرسوده آن مورد توجه است به‌خصوص در منطقه16 نازی‌آباد زیرا تقاطع گسل مشا و جنوب است. گسل مشا هم گسلی است که از سمت شرق می‌آید و زلزله فیروزکوه متصل به این گسل بود.
زارع درخصوص میزان تخریب هر یک از این گسل‌ها نیز گفت: تخریب و آسیب‌های بعد از زلزله بستگی به‌شدت، محلی که زلزله در آن واقع شده و همچنین ساعت وقوع زلزله دارد. پس امکان پیش‌بینی میزان تخریب برای هر گسل به‌صورت مجزا وجود ندارد، اما مثلا می‌توانیم بگوییم که گسل شمال تهران با توجه به تراکم جمعیت و گسل جنوب تهران با توجه به بافت فرسوده و جمعیت بالا خطرناک‌ترین گسل در تهران هستند. با این حال گسل‌های مشا، ایوانکی، پیشوا، کهریزک و رباط کریم و جنوب کرج و حتی گسل الموت و طالقان هر کدام می‌توانند لرزه خیزی بالای 6 ریشتر داشته باشند که به تهران آسیب جدی وارد کنند. همینطور گذر گسل پردیسان از بزرگراه همت که ساخت و سازها و برج‌های زیادی ازجمله برج میلاد در آن واقع شده درصورت فعال شدن می‌تواند خرابی زیادی را به بار بیاورد.
خطرناک‌ترین گسل‌های ایران
- 1-البرز - مشا، ایوانکی، کهریزک، پیشوا، رباط کریم
2-تبریز - شمال تبریز
3-گسل کوه خضر - از میان بخشی از شهر قم عبور می‌کند
4-گسل اصلی جوان زاگرس - از کنار شهر مریوان عبور می‌کند
5-گسل غربی فروافتادگی دریاچه ارومیه - از کنار شهر ارومیه عبور می‌کند
6-گسل بافران - از جنوب شهر نایین عبور می‌کند
7-گسل هیرمند - از نزدیکی شهر زاهدان عبور می‌کند
8- گسل مکران - از نزدیکی شهرهای جاسک و چابهار عبور می‌کند
9- گسل ساحلی بندرعباس - از شهر بندرعباس عبور می‌کند
گزارش:پریسا بیگی
