به گزارش مرکز امور هماهنگی، ارتباطات و حوزه وزارتی آموزش‌وپرورش، با شروع جنگ تحمیلی در سال 1359 و حضور روزافزون دانش آموزان درصحنه‌های دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی که باعث ایجاد فاصله تحصیلی برای دانش آموزان رزمنده گردید، وجود دغدغه‌های خاص مبنی بر عقب‌ماندگی از تحصیل به علت حضور در جبهه، آموزش‌وپرورش را بر این داشت تا ضمن اتخاذ تدابیری دغدغه تحصیل دانش آموزان رزمنده را کاهش دهد؛ در این راستا:
در سال 1360، ستاد امداد و پشتیبانی جبهه و جنگ در وزارت آموزش‌وپرورش، استان‌ها، شهرستان‌ها و مناطق سراسر کشور تشکیل شد و اعزام به جبهه فرهنگیان و دانش آموزان و جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیر نقدی را از مدارس و ارسال به جبهه‌ها را بر عهده داشت.
در سال 1361 مجتمع‌های رزمندگان در جبهه و پشت جبهه تأسیس گردیدند و دانش آموزان رزمنده که به جبهه اعزام می‌شدند در این مجتمع‌ها ادامه تحصیل می‌دادند؛ بدین ترتیب، در طول 8 سال دفاع مقدس تعداد 60 مجتمع رزمندگان در جبهه و 180 مجتمع رزمندگان در شهرهای پشت جبهه تشکیل شدند .
شرایط خاص فرزندان عزیز شهدا، مفقودین، اسرا و جانبازان و مسئولیت نظام در قبال آن موجب گردید تا حضرت امام خمینی (ره) فرمان تاریخی و مهمی را در تاریخ 6 فروردین1365 خطاب به سرپرست بنیاد شهید و امور ایثارگران «مبنی بر اهتمام رسیدگی مناسب به امور فرهنگی فرزندان شاهد» صادر فرمودند.
در مهرماه همان سال ارائه خدمات فرهنگی به دانش آموزان شاهد در قالب دو طرح نیمه‌متمرکز (مدارس شاهد) و طرح پراکنده (دانش آموزان شاهد سایر مدارس) شروع گردید.
متعاقب فرمان مذکور و اساسنامه طرح شاهد مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، اداره کل امور شاهد وزارت آموزش‌وپرورش در سال 1369 تأسیس گردید و این اداره مسئولیت برنامه‌ریزی و رسیدگی به امور آموزشی و پرورشی دانش آموزان شاهد را در راستای تکمیل برنامه‌های مصوب آموزش‌وپرورش در چارچوب دستورالعمل‌های مصوب ستاد مرکزی شاهد وزارت آموزش‌وپرورشعهده‌دار گردید.
در سال 1369 اساسنامه مدارس ایثارگران به تصویب شورای عالی آموزش‌وپرورش رسید و اداره امور آن در آموزش‌وپرورش به عهده ستاد امداد و پشتیبانی جنگ و سپس به ستاد هماهنگی امور رزمندگان، جانبازان و آزادگان که بعداً به ستاد هماهنگی امور ایثارگران تغییر نام یافت محول گردید.
در سال 1374، ستاد هماهنگی امور ایثارگران با اداره کل امور شاهد ادغام و با عنوان اداره کل امور شاهد و ایثارگران؛وظایف محوله توسط اداره کل مذکور پیگیری شد.
با توجه به ویژگی‌های مخاطبین در مدارس شاهد و ایثارگران، امور حقوقی و رفاهی فرهنگیان ایثارگر و خانواده معظم شهدای فرهنگی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت،به‌ویژه وظایف مصوب وزارت آموزش‌وپرورش در اساسنامه طرح شاهد، در سال 1375 دو اداره کل مستقل با عنوان اداره کل امور تحصیلی فرزندان شاهد و اداره کل امور ایثارگران تشکیل و ارائه خدمات خاص فرزندان شاهد و ایثارگران ادامه یافت.
در سال 1381 مجدداً دو اداره مذکور با وظایف فوق ادغام و با عنوان دفتر امور شاهد و ایثارگران انجام‌وظیفه می‌نماید.تاکنون طرح‌های شاهد و ایثارگران در تشکیلات وزارت آموزش‌وپرورش زیرمجموعه وزیر آموزش و پرورش، معاون آموزشی، معاونت جنگ، معاون حقوقی و امور مجلس و معاون مشارکت‌های مردمی بوده است.
از سال 1389 این اداره کل زیر نظر وزیر آموزش‌وپرورش در حوزه وزارتی تحت عنوان «اداره کل امور شاهد و ایثارگران» به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
اداره کل امور شاهد و ایثارگران با تعداد 141 مدرسه در سال تحصیلی 1365-1366 آغاز به کارکرده است و در سال جاری با 1350 مدرسه در خدمت خانواده‌های شاهد و ایثارگر است. در جدول زیر تعداد مدارس شاهد از ابتدای تأسیس تاکنون برحسب هر مقطع و هرسال آماده است.
سال تحصیلی | تعداد مدارس شاهد | ||||
ابتدایی | راهنمایی | متوسطه | کل مدارس | ||
65-66 | 108 | 33 | 0 | 141 | |
66-67 | 184 | 57 | 0 | 241 | |
67-68 | 231 | 79 | 0 | 310 | |
68-69 | 275 | 104 | 5 | 384 | |
69-70 | 299 | 112 | 16 | 427 | |
70-71 | 316 | 167 | 43 | 526 | |
71-72 | 327 | 205 | 59 | 591 | |
72-73 | 319 | 257 | 80 | 656 | |
73-74 | 309 | 288 | 95 | 692 | |
74-75 | 296 | 294 | 108 | 698 | |
75-76 | 288 | 299 | 140 | 727 | |
76-77 | 249 | 303 | 176 | 728 | |
77-78 | 184 | 291 | 210 | 685 | |
78-79 | 184 | 287 | 227 | 698 | |
79-80 | 184 | 283 | 224 | 691 | |
80-81 | 159 | 279 | 228 | 666 | |
81-82 | 149 | 269 | 234 | 652 | |
82-83 | 149 | 258 | 236 | 643 | |
83-84 | 150 | 260 | 237 | 647 | |
84-85 | 160 | 272 | 250 | 682 | |
85-86 | 175 | 302 | 268 | 745 | |
86-87 | 208 | 336 | 308 | 852 | |
87-88 | 226 | 351 | 328 | 905 | |
88-89 | 236 | 362 | 335 | 933 | |
89-90 | 243 | 366 | 340 | 949 | |
90-91 | 245 | 366 | 352 | 963 | |
91-92 | 531 | 383 | 386 | 1300 | |
92-93 | 561 | 393 | 400 | 1354 | |
93-94 | 562 | 393 | 400 | 1355 | |
94-95 | 556 | 393 | 398 | 1347 | |
95-96 | 559 | 394 | 397 | 1350 | |
96-97 | 559 | 394 | 397 | 1350 | |
