عبدالرضا فرجی‌راد، دیپلمات ارشد پیشین کشورمان و نخستین سفیر جمهوری اسلامی ایران در سریلانکا، به مناسبت سفر رئیس‌جمهور کشورمان به سریلانکا در گفتگو با خبرنگار سیاسی حیات به بیان نکاتی در رابطه با فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی روابط دو کشور پرداخت.

عبدالرضا فرجی‌راد در ابتدا با بیان اینکه روابط سیاسی ایران و سریلانکا در دوران قبل از انقلاب در سطحی پایینی قرار داشت اما پس از وقوع انقلاب اسلامی توانستیم به این کشور کاردار بفرستیم، گفت: در سال ۱۳۶۸ برای اولین در تاریخ رابطه دو کشور سفیر تعیین شد و من به عنوان اولین سفیر جمهوری اسلامی ایران در این کشور تعیین شدم.

وی در ادامه افزود: پس از گسترش روابط دو کشور، با تلاش‌هایی که به عمل آمد کشور سریلانکا هم پس از حدود دو سال تصمیم گرفت که باتوجه به مشکلات اقتصادی که داشت، به ایران سفیر اعزام کند.

تاریخچه همکاری‌های دوجانبه ایران و سریلانکا

نخستین سفیر جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: رابطه دو کشور پس از تاسیس سفارت سریلانکا در ایران رو به توسعه نهاد. من به خاطر می‌آورم که سطح رابطه تجاری ایران با سریلانکا بیشتر از رابطه ما با پاکستان، هند و حتی سوئد بود. در آن زمان سطح رابطه تجاری ما با سریلانکه حدود ۲۴۰ میلیون دلار می‌شد که این عدد در سال‌های ابتدای دهه ۷۰ شمسی عدد قابل توجهی محسوب می‌شد. در آن زمان مهم‌ترین خریدار چای سریلانکا، ایران بود و در مقابل، آن‌ها هم مهم‌ترین خریدار نفت ما بودند.

وی اضافه کرد: زمانی که کشور سریلانکا برای آزادسازی نواحی شمالی سرزمین خود درگیر مبارزه نظامی با گروه تروریستی «ببرهای تامیل» بود ایران کمک‌های نظامی شایانی به دولت مرکزی این کشور داشت. گروه ببرهای تامیل یا (LTTE) عملیات‌های تروریستی گسترده‌ای را علیه مسلمانان سریلانکا و دولت مرکزی این کشور انجام می‌دادند و حتی رئیس‌جمهور فقید این کشور«راناسینگ پرماداسا» که رابطه بسیار خوبی با ایران هم داشت، توسط همین گروه ترور شد.

فرجی‌راد با بیان اینکه ایران به دلیل درگیری سریلانکا با تروریست‌هایی که به قتل‌عام مسلمان‌ها مشغول بودند کمک‌های نظامی قابل‌توجهی به این کشور می‌کرد و حتی وابسته نظامی هم در این کشور مستقر کرده بود، یادآور شد: همین کمک‌ها باعث شد که سریلانکا در سال‌های بعد به یکی از خریداران تسلیحات نظامی ما تبدیل شوند و در نهایت توانستند به کمک‌ ما مناطق شمالی خود که تحت اشغال این تروریست‌ها بود، را آزاد کنند و الان کل جزیره ۷۵ هزار کیلومتری سریلانکا تحت حاکمیت دولت مرکزی این کشور است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: این همراهی و همکاری ایران با سریلانکا باعث شد که هم دولت و هم مردم این کشور علاقه و اعتماد خاصی نسبت به ایران پیدا کنند و هنوز هم پس از سال‌ها احترام خاصی برای ایرانیان قائل هستند. البته با توجه به این سابقه روشن، تاکنون رابطه توریستی مناسبی بین دو کشور برقرار نشده اما به‌نظر می‌رسد که مردم اخیرا و به تدریج درحال آشنایی با این جزیره هستند.

موقعیت ژئواستراتژیک سریلانکا

سفیر اسبق کشورمان در سریلانکا با اشاره به موقعیت ژئواستراتژیک و ویژه کشور سریلانکا تصریح کرد: یکی از دلایل فعالیت‌ گروه‌های تروریستی همچون ببرهای تامیل در سریلانکا، موقعیت استراتژیک ویژه این کشور در وسط اقیانوس هند بود. در این جزیره همواره یک رقابت ژئو استراتژیک بین هندوستان، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت.

وی در ادامه افزود: هندی‌ها به دلیل نزدیکی فرهنگی، قومی و جغرافیایی به سریلانکا همواره این این کشور را به نوعی حوزه نفوذ خودشان داشته‌اند. از طرف دیگر رقابت بین آمریکا و شوروی برای تسلط بر اقیانوس هند هم که طبیعتا وجود داشت.

فرجی‌راد صحبت‌هایش را اینگونه ادامه داد: در شمال سریلانکا یک بندر بزرگ و مهمبه نام «بندر ترینکوماله» وجود دارد که گفته ‌می‌شود ظرفیت پهلوگیری ۴۰۰ کشتی را دارد که این ظرفیت از نظر استراتژی دریایی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و در زمان جنگ سرد آمریکا و شوروی توجه بسیاری به در اختیار داشتن این بندر در مواقع حیاتی داشتند.

چالش‌های پیش‌رو روابط دو کشور

وی با تاکید براینکه روابط بین دو کشور ایران و سریلانکا در سطح خوبی قرار دارد، اظهار کرد: با توجه به اینکه روابط ایران و سریلانکا در سطح خوبی قرار دارد اما مشکلاتی هم در این بین وجود دارد. یکی از مشکلات عمده در این حوزه مربوط به تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان است؛ به‌عنوان مثال از زمان وضع تحریم‌های جدید از دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، سریلانکا ۲۵۰ میلیون دلار به ایران بدهکار شد؛ چرا که تحریم‌های بین‌المللی مانع از آن می‌شد سریلانکایی‌ها بتوانند این بدهی را پرداخت کنند.

سفیر اسبق کشورمان در سریلانکا همچنین گفت: در رابطه با این بدهی البته مذاکراتی‌هم بین دو کشور صورت گرفت و نهایتا قرار شد که سریلانتکا به جای این پول به ایران چای بدهد و تا آن‌جا که من اطلاع دارم تا کنون حدود یک‌چهارم این پول چای به ایران وارد شده است؛ احتمالا در سفر جاری رئیس‌جمهور به سریلانکا هم گفتگوهایی در این رابطه صورت گرفته باشد.